Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

moenia Sil

  • 1 Ephyra

    Ephyra, ae u. Ephyrē, -ēs, f. (Εφύρα), I) eine Meernymphe, Verg. georg. 4, 343. – II) der alte Name von Korinth, Ov. met. 2, 240. Stat. silv. 2, 2, 34. – Dav. A) Ephyraeus, a, um (Εφυραιος), ephyräisch = korinthisch, aus od. von od. bei Korinth, Crëusa, Ov. art. am. 1, 335: isthmos, Apul. met. 1, 1. – dah. syrakusanisch, von Syrakus (als Kolonie von Korinth), alumni, Sil. 14, 52: moenia, Sil. 14, 180. – B) Ephyrēiadēs, ae, m., der Ephyrëiade = der Korinther, Stat. Theb. 6, 652. – C) Ephyrēias, adis, Akk. Plur. adas, f., ephyrëisch = korinthisch, Claud. b. Get. 629. – D) Ephyrēius, a, um, ephyrëisch = korinthisch, aera, Gefäße aus korinth. Erz, Verg. Aen. 2, 464: isthmos, Rut. Nam. 1, 319. – E) Ephyrēus, a, um, ephyrëisch = korinthisch, von Korinth, moenia, Lucan. 6, 17.

    lateinisch-deutsches > Ephyra

  • 2 Ephyra

    Ephyra, ae u. Ephyrē, -ēs, f. (Εφύρα), I) eine Meernymphe, Verg. georg. 4, 343. – II) der alte Name von Korinth, Ov. met. 2, 240. Stat. silv. 2, 2, 34. – Dav. A) Ephyraeus, a, um (Εφυραιος), ephyräisch = korinthisch, aus od. von od. bei Korinth, Crëusa, Ov. art. am. 1, 335: isthmos, Apul. met. 1, 1. – dah. syrakusanisch, von Syrakus (als Kolonie von Korinth), alumni, Sil. 14, 52: moenia, Sil. 14, 180. – B) Ephyrēiadēs, ae, m., der Ephyrëiade = der Korinther, Stat. Theb. 6, 652. – C) Ephyrēias, adis, Akk. Plur. adas, f., ephyrëisch = korinthisch, Claud. b. Get. 629. – D) Ephyrēius, a, um, ephyrëisch = korinthisch, aera, Gefäße aus korinth. Erz, Verg. Aen. 2, 464: isthmos, Rut. Nam. 1, 319. – E) Ephyrēus, a, um, ephyrëisch = korinthisch, von Korinth, moenia, Lucan. 6, 17.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Ephyra

  • 3 collectum

    1.
    col-lĭgo ( conl-), lēgi, lectum, 3, v.a. [2. lego, ĕre], to gather or collect together into a whole or to a point, to assemble, draw or bring together, collect (class. and very freq.),
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.
    1.
    Of things:

    omnia praesegmina,

    Plaut. Aul. 2, 4, 34:

    stipulam,

    Ter. Ad. 5, 3, 62; cf.: omnia furtim, Lucil. ap. Non. p. 273, 28:

    radices palmarum,

    Cic. Verr. 2, 5, 33, § 87:

    apes in vas,

    Varr. R. R. 2, 16, 37:

    ossa,

    Tib. 3, 2, 19; cf.

    reliquias,

    Suet. Tib. 54 fin.; id. Calig. 3:

    materiem nostram Post obitum,

    Lucr. 3, 847 (and Hom. Il. 24, 793):

    sparsos per colla capillos in nodum,

    Ov. M. 3, 170; 8, 319; and poet. transf. to the person:

    immissos hederā collecta capillos Calliope, etc.,

    id. ib. 5, 338; so,

    sinus fluentes,

    Verg. A. 1, 320:

    flores,

    Ov. M. 5, 399:

    riguo horto olus,

    id. ib. 8, 646:

    de purpureis vitibus uvas,

    id. ib. 8, 676:

    fructus,

    Hor. Ep. 1, 12, 1: omnia venena, * Cat. 14, 19:

    sarmenta virgultaque,

    Caes. B. G. 3, 18:

    serpentes,

    Nep. Hann. 10, 4:

    naufragium,

    Cic. Sest. 6, 15: mortualia, glossaria conlegitis et lexidia, res taetras et inanes, Domit. ap. Gell. 18, 7, 3:

    pecuniam,

    Hor. Ep. 1, 10, 47:

    viatica,

    id. ib. 2, 2, 26; cf.:

    stipem a tyrannis,

    to obtain by begging, Liv. 38, 45, 9:

    aër umorem colligens,

    Cic. N. D. 2, 39, 101:

    imbres,

    Hor. Ep. 1, 15, 15; cf.:

    pluvias aquas,

    Quint. 10, 1, 109; 5. 14, 31:

    ventus per loca subcava terrae Collectus,

    Lucr. 6, 558:

    procellam,

    id. 6, 124:

    spiritum,

    Plin. 19, 6, 26, § 78; Quint. 11, 3, 53:

    flatus cornibus,

    Sil. 14, 390:

    collectae ex alto nubes,

    heaped together, Verg. G. 1, 324:

    pulvis collectus turbine,

    Hor. S. 1, 4, 31; and poet.:

    pulverem Olympicum Collegisse juvat,

    i. e. to have covered himself with it, id. C. 1, 1, 4:

    luna revertentes colligit ignes,

    Verg. G. 1, 427:

    antiqua verba et figuras,

    Suet. Gram. 10:

    equos,

    to check, restrain, stop, Ov. M. 2, 398; so,

    gressum,

    Sil. 6, 399:

    gradum,

    id. 7, 695; so,

    fig. iram,

    id. 9, 477;

    and of the operation of medicine: acria viscerum colligere,

    Plin. 19, 6, 26, § 85: hastas, to draw back (opp. protendere), Tac. A. 2, 21:

    librum,

    to catch a falling book, Plin. Ep. 2, 1, 5:

    apparatu nobis (sc. oratoribus) opus est et rebus exquisitis, undique collectis, arcessitis, comportatis,

    Cic. de Or. 3, 24, 92; cf.:

    interea, dum haec, quae dispersa sunt, cogantur,

    id. ib. 1, 42, 191: sarcinas; to pack one ' s luggage for a journey:

    annus octogesimus admonet me, ut sarcinas colligam ante quam proficiscar e vitā,

    Varr. R. R. 1, 1, 1; also: sarcinas conligere = sarcinas conferre, to gather and put in order the baggage of an army before a battle, Sall. J. 97, 4: vasa, milit. t. t.., to pack together, pack up, to break up the camp for a march, Cic. Verr. 2, 4, 19, § 40; Liv. 21, 47, 2; 22, 30, 1:

    arma = remos,

    i. e. to take in hand, take up, Verg. A. 5, 15 Forbig. ad loc.—
    2.
    Of persons, mostly milit., to collect, assemble, bring together:

    exercitus collectus ex senibus desperatis,

    Cic. Cat. 2, 3, 5:

    ex urbe, ex agris, numerum hominum,

    id. ib. 2, 4, 8:

    milites,

    id. Verr. 2, 5, 51, § 133:

    reliquos ex fugā,

    Nep. Hann. 6 fin.:

    manu collectā in Thraciam introiit,

    id. Alcib. 7, 4; cf. Liv. 1, 5, 4, and Tac. Agr. 37:

    de pagis omnibus bonos viros,

    Cic. Fin. 2, 4, 12: se colligere, to gather, collect:

    in moenia,

    Sil. 10, 390:

    ex regno alicujus,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 24: ad. aciem, Auct. B. Afr. 70; so, collecti, those who have collected:

    in aestuaria ac paludes,

    Caes. B. G. 2, 28; cf. Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Esp., with the accessory idea of shortening, by bringing together, to contract, draw up, compress, collect, concentrate (mostly poet. for the more usual contraho, coërceo, etc.):

    in spiram tractu se colligit anguis,

    Verg. G. 2, 154; cf.:

    cogebantur breviore spatio et ipsi orbem colligere,

    Liv. 2, 50, 7:

    alitis in parvae subitam collecta figuram,

    Verg. A. 12, 862 Wagn. N. cr.:

    apicem collectus in unum,

    Ov. M. 13, 910:

    pedes,

    to compress, Tib. 1, 8, 14:

    volumina collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 45: se collegit in arma, covered himself with or concealed himself behind his shield, Verg. A. 12, 491; cf. id. ib. 10, 412 (post scutum se clausit, Serv.; Gr. sustaleis en aspidi, ep aspidos); cf. Stat. Th. 11, 545; Sil. 10, 255; 10, 129:

    pallium,

    to gather up, Plaut. Capt. 4, 2, 9:

    togam,

    Mart. 7, 33, 4:

    12, 48, 5: per vulnera colligit hostes,

    causes them to retreat, Sil. 10, 3.—Hence,
    b.
    Medic. t. t., to make thick, to thicken (cf. cogo), Scrib. Comp. 95; 129; 138; 169; cf. Plin. 34, 11, 27, § 114.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring together, collect, to get, gain, acquire, produce, etc. (very freq. and class.):

    sescentae ad eam rem causae possunt conligi,

    Plaut. Trin. 3, 3, 62:

    conlectis omnibus bellis civilibus,

    i. e. brought together in speaking, adduced, Cic. Fam. 4, 3, 1; cf. id. Sest. 6, 15:

    flammarum iras,

    Lucr. 1, 723; cf. Hor. A. P. 160; Val. Fl. 7, 335:

    multaque facete dicta, ut ea, quae a sene Catone collecta sunt,

    Cic. Off. 1, 29, 104; 1, 42, 191:

    res undique conlectae,

    id. ib. 3, 24, 92:

    quaedam conlecta edere,

    Quint. 5, 10, 120:

    sparsa argumenta,

    id. 5, 7, 18: antiqua verba, Suet. [p. 367] Gram. 10:

    omnes rumorum et contionum ventos,

    Cic. Clu. 28, 77:

    rumorem bonum,

    id. Leg. 1, 19, 50:

    peccata consulum,

    id. ib. 3, 10, 23:

    vestigia Pythagoreorum,

    id. Tusc. 4, 2, 3:

    existimationem multo sudore,

    id. Div. in Caecil. 22, 72:

    benevolentiam civium blanditiis,

    id. Lael. 17, 61:

    magnam gratiam magnamque dignitatem ex hoc labore,

    id. Q. Fr. 2, 15 (16), 1:

    auctoritatem,

    Caes. B. G. 6, 12:

    famam clementiae,

    Liv. 21, 48, 10:

    tantum amoris favorisque,

    Suet. Claud. 12; Prop. 2 (3), 14, 9:

    invidiam crudelitatis ex eo,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    crimina majestatis,

    Plin. Pan. 33 fin.:

    sitim,

    Verg. G. 3, 327; Ov. M. 5, 446; 6, 341 (cf.:

    adducere sitim,

    Hor. C. 4, 12, 13):

    frigus,

    Hor. Ep. 1, 11, 13:

    rabiem,

    Verg. A. 9, 63; Ov. M. 1, 234; 9, 212:

    odium,

    id. ib. 3, 258:

    usum patiendi,

    id. Am. 1, 8, 75:

    vires usu,

    id. A. A. 2, 339; cf. Liv. 29, 30, 5; Sil. 4, 307.—
    b.
    Of number, distance, etc., to amount or come to, extend; pass., to be reckoned (rare, and only in post-Aug. prose):

    ut LX. passus plerique (rami) orbe colligant,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    ambitus per frontem centum duos pedes colligit,

    id. 36, 12, 17, § 77:

    ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXV.,

    id. 13, 13, 27, § 85; so Tac. G. 37; id. Or. 17.—
    B.
    Colligere se or animum, mentem, etc., to collect one ' s self, to compose one ' s self, to recover one ' s courage, resolution, etc. (very freq. and class.):

    quid est autem se ipsum colligere, nisi dissipatas animi partes rursum in suum locum cogere?

    Cic. Tusc. 4, 36, 78: se, Afran. ap. Charis. p. 195 P.; Lucr. 3, 925; Cic. Quint. 16, 53; id. Div. 1, 27, 57; id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Fam. 5, 18, 1; id. de Or. 1, 7, 24; id. Tusc. 1, 24, 58; Caes. B. C. 1, 14:

    se colligere,

    to rally, id. B.G. 5, 17:

    se ex timore,

    id. B.C. 3, 65; Suet. Calig. 50:

    animos,

    Liv. 3, 60, 11; cf. in pass., id. 10, 41, 13:

    animum,

    Tac. A. 1, 12; Suet. Ner. 48:

    animum cogitationemque,

    Plin. Ep. 2, 11, 14:

    mentem,

    Ov. M. 14, 352; cf.:

    mentem cum vultu,

    id. Am. 1, 14, 55:

    paulatim mente collectā,

    Curt. 8, 6, 22; cf.:

    colligere spiritum,

    to take breath, Quint. 11, 3, 53.—
    C.
    To gather up in memory, put together in the mind, to think upon, weigh, consider:

    cum et nostrae rei publicae detrimenta considero, et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo,

    Cic. Inv. 1, 1, 1:

    ut memineris, quae, etc.... quae, si colliges, et sperabis omnia optime, et, etc.,

    id. Fam. 4, 13, 7; 6, 2, 4:

    levis haec insania quantas Virtutes habeat, sic collige,

    Hor. Ep. 2, 1, 119; cf.:

    sic collige mecum,

    id. S. 2, 1, 51. —Esp. freq.,
    b.
    To put together mentally, etc., i. e. to gather, conclude, deduce, infer from what precedes (most freq. in Quint.); constr.: aliquid, aliquid ex aliquā re, per aliquam rem, aliquā re.—With ex:

    ex eo colligere potes, quantā occupatione distinear,

    Cic. Att. 2, 23, 1; so Quint. 5, 10, 80; 7, 2, 3; 7, 8, 6; 8, 4, 16; 4, 4, 5 al.; Suet. Tib. 67.—With per:

    aliquid per aliud,

    Quint. 5, 10, 11; so id. 4, 2, 81.—With abl. without a prep.:

    quod multis et acutis conclusionibus colligunt,

    Quint. 2, 20, 5; so id. 3, 6, 103; 5, 13, 14; 6, 3, 37; 7, 4, 1 al.; Col. 4, 3, 2 al.—With inde:

    paucitatem inde hostium colligentes,

    Liv. 7, 37, 9:

    bene colligit, haec pueris et mulierculis esse grata,

    Cic. Off. 2, 16, 57:

    neque hoc colligi desideramus, disertiores esse antiquos, etc.,

    Tac. Or. 27; Quint. 5, 14, 22; 7, 3, 18; 1, 10, 42; Ov. M. 11, 380; Pers. 5, 85.—Hence,
    1.
    collectus, a, um, P. a., contracted, narrow (opp. effusus):

    tanto beatior, quanto collectior,

    App. Mag. 21, p. 287:

    corpora collectiora (opp. effusiora),

    Calp. Flacc. Decl. 2, p. 795:

    tempus collectius,

    Tert. Monog. 14.— Adv.: collectē, summarily, briefly, strictly:

    ponere aliquod verbum,

    Non. p. 164, 1.—
    2.
    collectum, i, n., that which is collected as food, Plin. 11, 37, 60, § 159.
    2.
    col-lĭgo ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to bind, tie, or fasten together, to connect, bind, tie up (in good prose).
    I.
    Prop.:

    omne colligatum solvi potest,

    Cic. Univ. 11, 35:

    corpora colligata vinculis naturalibus,

    id. ib.; cf. id. ib. 5, 13: vasa (of warlike implements; cf. the preced. art., I. A. 1. fin.), Plaut. Ps. 4, 3, 16:

    manus,

    id. Ep. 5, 2, 23; cf. id. ib. 5, 2, 25, and the common expression in the formula: i, lictor, colliga manus, tie the prisoner ' s hands, Cic. Rab. Perd. 4, 13; Liv. 1, 26, 8: conligavit eum miseris modis, Ter. Eun. 5, 4, 33:

    pluribus scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis,

    fastened to one another, Caes. B. G. 1, 25:

    solum herbis colligatum,

    thickly overgrown, Col. 2, 17, 5:

    bitumen vulnera colligat,

    Plin. 35, 15, 51, § 181; cf.: colligatis vulneribus, * Suet. Tib. 61.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to unite, combine, connect (rare except in Cic.):

    homines inter se sermonis vinclo,

    Cic. Rep. 3, 2, 3:

    officiorum genera inter se colligata atque implicata sunt,

    id. Off. 1, 5, 15; cf.:

    (res) omnes inter se aptae colligataeque,

    id. N. D. 1, 4, 9:

    sententias verbis,

    to join together rhetorically, id. Or. 50, 168:

    annorum septingentorum memoriam uno libro,

    to comprehend, comprise, id. ib. 34, 120.—
    B.
    With the access. idea of preventing free motion, to restrain, check, stop, hinder:

    impetum furentis (Antonii),

    Cic. Phil. 11, 2, 4:

    Brutum in Graeciā,

    i. e. to command that he remain there for protection, id. ib. 11, 11, 26:

    se cum multis,

    id. Fam. 9, 17, 2.—Hence, collĭgātē, adv., connectedly, jointly:

    colligatius adhaerere alicui,

    Aug. Doct. Christ. 1, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > collectum

  • 4 colligo

    1.
    col-lĭgo ( conl-), lēgi, lectum, 3, v.a. [2. lego, ĕre], to gather or collect together into a whole or to a point, to assemble, draw or bring together, collect (class. and very freq.),
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.
    1.
    Of things:

    omnia praesegmina,

    Plaut. Aul. 2, 4, 34:

    stipulam,

    Ter. Ad. 5, 3, 62; cf.: omnia furtim, Lucil. ap. Non. p. 273, 28:

    radices palmarum,

    Cic. Verr. 2, 5, 33, § 87:

    apes in vas,

    Varr. R. R. 2, 16, 37:

    ossa,

    Tib. 3, 2, 19; cf.

    reliquias,

    Suet. Tib. 54 fin.; id. Calig. 3:

    materiem nostram Post obitum,

    Lucr. 3, 847 (and Hom. Il. 24, 793):

    sparsos per colla capillos in nodum,

    Ov. M. 3, 170; 8, 319; and poet. transf. to the person:

    immissos hederā collecta capillos Calliope, etc.,

    id. ib. 5, 338; so,

    sinus fluentes,

    Verg. A. 1, 320:

    flores,

    Ov. M. 5, 399:

    riguo horto olus,

    id. ib. 8, 646:

    de purpureis vitibus uvas,

    id. ib. 8, 676:

    fructus,

    Hor. Ep. 1, 12, 1: omnia venena, * Cat. 14, 19:

    sarmenta virgultaque,

    Caes. B. G. 3, 18:

    serpentes,

    Nep. Hann. 10, 4:

    naufragium,

    Cic. Sest. 6, 15: mortualia, glossaria conlegitis et lexidia, res taetras et inanes, Domit. ap. Gell. 18, 7, 3:

    pecuniam,

    Hor. Ep. 1, 10, 47:

    viatica,

    id. ib. 2, 2, 26; cf.:

    stipem a tyrannis,

    to obtain by begging, Liv. 38, 45, 9:

    aër umorem colligens,

    Cic. N. D. 2, 39, 101:

    imbres,

    Hor. Ep. 1, 15, 15; cf.:

    pluvias aquas,

    Quint. 10, 1, 109; 5. 14, 31:

    ventus per loca subcava terrae Collectus,

    Lucr. 6, 558:

    procellam,

    id. 6, 124:

    spiritum,

    Plin. 19, 6, 26, § 78; Quint. 11, 3, 53:

    flatus cornibus,

    Sil. 14, 390:

    collectae ex alto nubes,

    heaped together, Verg. G. 1, 324:

    pulvis collectus turbine,

    Hor. S. 1, 4, 31; and poet.:

    pulverem Olympicum Collegisse juvat,

    i. e. to have covered himself with it, id. C. 1, 1, 4:

    luna revertentes colligit ignes,

    Verg. G. 1, 427:

    antiqua verba et figuras,

    Suet. Gram. 10:

    equos,

    to check, restrain, stop, Ov. M. 2, 398; so,

    gressum,

    Sil. 6, 399:

    gradum,

    id. 7, 695; so,

    fig. iram,

    id. 9, 477;

    and of the operation of medicine: acria viscerum colligere,

    Plin. 19, 6, 26, § 85: hastas, to draw back (opp. protendere), Tac. A. 2, 21:

    librum,

    to catch a falling book, Plin. Ep. 2, 1, 5:

    apparatu nobis (sc. oratoribus) opus est et rebus exquisitis, undique collectis, arcessitis, comportatis,

    Cic. de Or. 3, 24, 92; cf.:

    interea, dum haec, quae dispersa sunt, cogantur,

    id. ib. 1, 42, 191: sarcinas; to pack one ' s luggage for a journey:

    annus octogesimus admonet me, ut sarcinas colligam ante quam proficiscar e vitā,

    Varr. R. R. 1, 1, 1; also: sarcinas conligere = sarcinas conferre, to gather and put in order the baggage of an army before a battle, Sall. J. 97, 4: vasa, milit. t. t.., to pack together, pack up, to break up the camp for a march, Cic. Verr. 2, 4, 19, § 40; Liv. 21, 47, 2; 22, 30, 1:

    arma = remos,

    i. e. to take in hand, take up, Verg. A. 5, 15 Forbig. ad loc.—
    2.
    Of persons, mostly milit., to collect, assemble, bring together:

    exercitus collectus ex senibus desperatis,

    Cic. Cat. 2, 3, 5:

    ex urbe, ex agris, numerum hominum,

    id. ib. 2, 4, 8:

    milites,

    id. Verr. 2, 5, 51, § 133:

    reliquos ex fugā,

    Nep. Hann. 6 fin.:

    manu collectā in Thraciam introiit,

    id. Alcib. 7, 4; cf. Liv. 1, 5, 4, and Tac. Agr. 37:

    de pagis omnibus bonos viros,

    Cic. Fin. 2, 4, 12: se colligere, to gather, collect:

    in moenia,

    Sil. 10, 390:

    ex regno alicujus,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 24: ad. aciem, Auct. B. Afr. 70; so, collecti, those who have collected:

    in aestuaria ac paludes,

    Caes. B. G. 2, 28; cf. Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Esp., with the accessory idea of shortening, by bringing together, to contract, draw up, compress, collect, concentrate (mostly poet. for the more usual contraho, coërceo, etc.):

    in spiram tractu se colligit anguis,

    Verg. G. 2, 154; cf.:

    cogebantur breviore spatio et ipsi orbem colligere,

    Liv. 2, 50, 7:

    alitis in parvae subitam collecta figuram,

    Verg. A. 12, 862 Wagn. N. cr.:

    apicem collectus in unum,

    Ov. M. 13, 910:

    pedes,

    to compress, Tib. 1, 8, 14:

    volumina collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 45: se collegit in arma, covered himself with or concealed himself behind his shield, Verg. A. 12, 491; cf. id. ib. 10, 412 (post scutum se clausit, Serv.; Gr. sustaleis en aspidi, ep aspidos); cf. Stat. Th. 11, 545; Sil. 10, 255; 10, 129:

    pallium,

    to gather up, Plaut. Capt. 4, 2, 9:

    togam,

    Mart. 7, 33, 4:

    12, 48, 5: per vulnera colligit hostes,

    causes them to retreat, Sil. 10, 3.—Hence,
    b.
    Medic. t. t., to make thick, to thicken (cf. cogo), Scrib. Comp. 95; 129; 138; 169; cf. Plin. 34, 11, 27, § 114.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring together, collect, to get, gain, acquire, produce, etc. (very freq. and class.):

    sescentae ad eam rem causae possunt conligi,

    Plaut. Trin. 3, 3, 62:

    conlectis omnibus bellis civilibus,

    i. e. brought together in speaking, adduced, Cic. Fam. 4, 3, 1; cf. id. Sest. 6, 15:

    flammarum iras,

    Lucr. 1, 723; cf. Hor. A. P. 160; Val. Fl. 7, 335:

    multaque facete dicta, ut ea, quae a sene Catone collecta sunt,

    Cic. Off. 1, 29, 104; 1, 42, 191:

    res undique conlectae,

    id. ib. 3, 24, 92:

    quaedam conlecta edere,

    Quint. 5, 10, 120:

    sparsa argumenta,

    id. 5, 7, 18: antiqua verba, Suet. [p. 367] Gram. 10:

    omnes rumorum et contionum ventos,

    Cic. Clu. 28, 77:

    rumorem bonum,

    id. Leg. 1, 19, 50:

    peccata consulum,

    id. ib. 3, 10, 23:

    vestigia Pythagoreorum,

    id. Tusc. 4, 2, 3:

    existimationem multo sudore,

    id. Div. in Caecil. 22, 72:

    benevolentiam civium blanditiis,

    id. Lael. 17, 61:

    magnam gratiam magnamque dignitatem ex hoc labore,

    id. Q. Fr. 2, 15 (16), 1:

    auctoritatem,

    Caes. B. G. 6, 12:

    famam clementiae,

    Liv. 21, 48, 10:

    tantum amoris favorisque,

    Suet. Claud. 12; Prop. 2 (3), 14, 9:

    invidiam crudelitatis ex eo,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    crimina majestatis,

    Plin. Pan. 33 fin.:

    sitim,

    Verg. G. 3, 327; Ov. M. 5, 446; 6, 341 (cf.:

    adducere sitim,

    Hor. C. 4, 12, 13):

    frigus,

    Hor. Ep. 1, 11, 13:

    rabiem,

    Verg. A. 9, 63; Ov. M. 1, 234; 9, 212:

    odium,

    id. ib. 3, 258:

    usum patiendi,

    id. Am. 1, 8, 75:

    vires usu,

    id. A. A. 2, 339; cf. Liv. 29, 30, 5; Sil. 4, 307.—
    b.
    Of number, distance, etc., to amount or come to, extend; pass., to be reckoned (rare, and only in post-Aug. prose):

    ut LX. passus plerique (rami) orbe colligant,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    ambitus per frontem centum duos pedes colligit,

    id. 36, 12, 17, § 77:

    ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXV.,

    id. 13, 13, 27, § 85; so Tac. G. 37; id. Or. 17.—
    B.
    Colligere se or animum, mentem, etc., to collect one ' s self, to compose one ' s self, to recover one ' s courage, resolution, etc. (very freq. and class.):

    quid est autem se ipsum colligere, nisi dissipatas animi partes rursum in suum locum cogere?

    Cic. Tusc. 4, 36, 78: se, Afran. ap. Charis. p. 195 P.; Lucr. 3, 925; Cic. Quint. 16, 53; id. Div. 1, 27, 57; id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Fam. 5, 18, 1; id. de Or. 1, 7, 24; id. Tusc. 1, 24, 58; Caes. B. C. 1, 14:

    se colligere,

    to rally, id. B.G. 5, 17:

    se ex timore,

    id. B.C. 3, 65; Suet. Calig. 50:

    animos,

    Liv. 3, 60, 11; cf. in pass., id. 10, 41, 13:

    animum,

    Tac. A. 1, 12; Suet. Ner. 48:

    animum cogitationemque,

    Plin. Ep. 2, 11, 14:

    mentem,

    Ov. M. 14, 352; cf.:

    mentem cum vultu,

    id. Am. 1, 14, 55:

    paulatim mente collectā,

    Curt. 8, 6, 22; cf.:

    colligere spiritum,

    to take breath, Quint. 11, 3, 53.—
    C.
    To gather up in memory, put together in the mind, to think upon, weigh, consider:

    cum et nostrae rei publicae detrimenta considero, et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo,

    Cic. Inv. 1, 1, 1:

    ut memineris, quae, etc.... quae, si colliges, et sperabis omnia optime, et, etc.,

    id. Fam. 4, 13, 7; 6, 2, 4:

    levis haec insania quantas Virtutes habeat, sic collige,

    Hor. Ep. 2, 1, 119; cf.:

    sic collige mecum,

    id. S. 2, 1, 51. —Esp. freq.,
    b.
    To put together mentally, etc., i. e. to gather, conclude, deduce, infer from what precedes (most freq. in Quint.); constr.: aliquid, aliquid ex aliquā re, per aliquam rem, aliquā re.—With ex:

    ex eo colligere potes, quantā occupatione distinear,

    Cic. Att. 2, 23, 1; so Quint. 5, 10, 80; 7, 2, 3; 7, 8, 6; 8, 4, 16; 4, 4, 5 al.; Suet. Tib. 67.—With per:

    aliquid per aliud,

    Quint. 5, 10, 11; so id. 4, 2, 81.—With abl. without a prep.:

    quod multis et acutis conclusionibus colligunt,

    Quint. 2, 20, 5; so id. 3, 6, 103; 5, 13, 14; 6, 3, 37; 7, 4, 1 al.; Col. 4, 3, 2 al.—With inde:

    paucitatem inde hostium colligentes,

    Liv. 7, 37, 9:

    bene colligit, haec pueris et mulierculis esse grata,

    Cic. Off. 2, 16, 57:

    neque hoc colligi desideramus, disertiores esse antiquos, etc.,

    Tac. Or. 27; Quint. 5, 14, 22; 7, 3, 18; 1, 10, 42; Ov. M. 11, 380; Pers. 5, 85.—Hence,
    1.
    collectus, a, um, P. a., contracted, narrow (opp. effusus):

    tanto beatior, quanto collectior,

    App. Mag. 21, p. 287:

    corpora collectiora (opp. effusiora),

    Calp. Flacc. Decl. 2, p. 795:

    tempus collectius,

    Tert. Monog. 14.— Adv.: collectē, summarily, briefly, strictly:

    ponere aliquod verbum,

    Non. p. 164, 1.—
    2.
    collectum, i, n., that which is collected as food, Plin. 11, 37, 60, § 159.
    2.
    col-lĭgo ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to bind, tie, or fasten together, to connect, bind, tie up (in good prose).
    I.
    Prop.:

    omne colligatum solvi potest,

    Cic. Univ. 11, 35:

    corpora colligata vinculis naturalibus,

    id. ib.; cf. id. ib. 5, 13: vasa (of warlike implements; cf. the preced. art., I. A. 1. fin.), Plaut. Ps. 4, 3, 16:

    manus,

    id. Ep. 5, 2, 23; cf. id. ib. 5, 2, 25, and the common expression in the formula: i, lictor, colliga manus, tie the prisoner ' s hands, Cic. Rab. Perd. 4, 13; Liv. 1, 26, 8: conligavit eum miseris modis, Ter. Eun. 5, 4, 33:

    pluribus scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis,

    fastened to one another, Caes. B. G. 1, 25:

    solum herbis colligatum,

    thickly overgrown, Col. 2, 17, 5:

    bitumen vulnera colligat,

    Plin. 35, 15, 51, § 181; cf.: colligatis vulneribus, * Suet. Tib. 61.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to unite, combine, connect (rare except in Cic.):

    homines inter se sermonis vinclo,

    Cic. Rep. 3, 2, 3:

    officiorum genera inter se colligata atque implicata sunt,

    id. Off. 1, 5, 15; cf.:

    (res) omnes inter se aptae colligataeque,

    id. N. D. 1, 4, 9:

    sententias verbis,

    to join together rhetorically, id. Or. 50, 168:

    annorum septingentorum memoriam uno libro,

    to comprehend, comprise, id. ib. 34, 120.—
    B.
    With the access. idea of preventing free motion, to restrain, check, stop, hinder:

    impetum furentis (Antonii),

    Cic. Phil. 11, 2, 4:

    Brutum in Graeciā,

    i. e. to command that he remain there for protection, id. ib. 11, 11, 26:

    se cum multis,

    id. Fam. 9, 17, 2.—Hence, collĭgātē, adv., connectedly, jointly:

    colligatius adhaerere alicui,

    Aug. Doct. Christ. 1, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > colligo

  • 5 conligo

    1.
    col-lĭgo ( conl-), lēgi, lectum, 3, v.a. [2. lego, ĕre], to gather or collect together into a whole or to a point, to assemble, draw or bring together, collect (class. and very freq.),
    I.
    Prop.
    A.
    In gen.
    1.
    Of things:

    omnia praesegmina,

    Plaut. Aul. 2, 4, 34:

    stipulam,

    Ter. Ad. 5, 3, 62; cf.: omnia furtim, Lucil. ap. Non. p. 273, 28:

    radices palmarum,

    Cic. Verr. 2, 5, 33, § 87:

    apes in vas,

    Varr. R. R. 2, 16, 37:

    ossa,

    Tib. 3, 2, 19; cf.

    reliquias,

    Suet. Tib. 54 fin.; id. Calig. 3:

    materiem nostram Post obitum,

    Lucr. 3, 847 (and Hom. Il. 24, 793):

    sparsos per colla capillos in nodum,

    Ov. M. 3, 170; 8, 319; and poet. transf. to the person:

    immissos hederā collecta capillos Calliope, etc.,

    id. ib. 5, 338; so,

    sinus fluentes,

    Verg. A. 1, 320:

    flores,

    Ov. M. 5, 399:

    riguo horto olus,

    id. ib. 8, 646:

    de purpureis vitibus uvas,

    id. ib. 8, 676:

    fructus,

    Hor. Ep. 1, 12, 1: omnia venena, * Cat. 14, 19:

    sarmenta virgultaque,

    Caes. B. G. 3, 18:

    serpentes,

    Nep. Hann. 10, 4:

    naufragium,

    Cic. Sest. 6, 15: mortualia, glossaria conlegitis et lexidia, res taetras et inanes, Domit. ap. Gell. 18, 7, 3:

    pecuniam,

    Hor. Ep. 1, 10, 47:

    viatica,

    id. ib. 2, 2, 26; cf.:

    stipem a tyrannis,

    to obtain by begging, Liv. 38, 45, 9:

    aër umorem colligens,

    Cic. N. D. 2, 39, 101:

    imbres,

    Hor. Ep. 1, 15, 15; cf.:

    pluvias aquas,

    Quint. 10, 1, 109; 5. 14, 31:

    ventus per loca subcava terrae Collectus,

    Lucr. 6, 558:

    procellam,

    id. 6, 124:

    spiritum,

    Plin. 19, 6, 26, § 78; Quint. 11, 3, 53:

    flatus cornibus,

    Sil. 14, 390:

    collectae ex alto nubes,

    heaped together, Verg. G. 1, 324:

    pulvis collectus turbine,

    Hor. S. 1, 4, 31; and poet.:

    pulverem Olympicum Collegisse juvat,

    i. e. to have covered himself with it, id. C. 1, 1, 4:

    luna revertentes colligit ignes,

    Verg. G. 1, 427:

    antiqua verba et figuras,

    Suet. Gram. 10:

    equos,

    to check, restrain, stop, Ov. M. 2, 398; so,

    gressum,

    Sil. 6, 399:

    gradum,

    id. 7, 695; so,

    fig. iram,

    id. 9, 477;

    and of the operation of medicine: acria viscerum colligere,

    Plin. 19, 6, 26, § 85: hastas, to draw back (opp. protendere), Tac. A. 2, 21:

    librum,

    to catch a falling book, Plin. Ep. 2, 1, 5:

    apparatu nobis (sc. oratoribus) opus est et rebus exquisitis, undique collectis, arcessitis, comportatis,

    Cic. de Or. 3, 24, 92; cf.:

    interea, dum haec, quae dispersa sunt, cogantur,

    id. ib. 1, 42, 191: sarcinas; to pack one ' s luggage for a journey:

    annus octogesimus admonet me, ut sarcinas colligam ante quam proficiscar e vitā,

    Varr. R. R. 1, 1, 1; also: sarcinas conligere = sarcinas conferre, to gather and put in order the baggage of an army before a battle, Sall. J. 97, 4: vasa, milit. t. t.., to pack together, pack up, to break up the camp for a march, Cic. Verr. 2, 4, 19, § 40; Liv. 21, 47, 2; 22, 30, 1:

    arma = remos,

    i. e. to take in hand, take up, Verg. A. 5, 15 Forbig. ad loc.—
    2.
    Of persons, mostly milit., to collect, assemble, bring together:

    exercitus collectus ex senibus desperatis,

    Cic. Cat. 2, 3, 5:

    ex urbe, ex agris, numerum hominum,

    id. ib. 2, 4, 8:

    milites,

    id. Verr. 2, 5, 51, § 133:

    reliquos ex fugā,

    Nep. Hann. 6 fin.:

    manu collectā in Thraciam introiit,

    id. Alcib. 7, 4; cf. Liv. 1, 5, 4, and Tac. Agr. 37:

    de pagis omnibus bonos viros,

    Cic. Fin. 2, 4, 12: se colligere, to gather, collect:

    in moenia,

    Sil. 10, 390:

    ex regno alicujus,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 24: ad. aciem, Auct. B. Afr. 70; so, collecti, those who have collected:

    in aestuaria ac paludes,

    Caes. B. G. 2, 28; cf. Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Esp., with the accessory idea of shortening, by bringing together, to contract, draw up, compress, collect, concentrate (mostly poet. for the more usual contraho, coërceo, etc.):

    in spiram tractu se colligit anguis,

    Verg. G. 2, 154; cf.:

    cogebantur breviore spatio et ipsi orbem colligere,

    Liv. 2, 50, 7:

    alitis in parvae subitam collecta figuram,

    Verg. A. 12, 862 Wagn. N. cr.:

    apicem collectus in unum,

    Ov. M. 13, 910:

    pedes,

    to compress, Tib. 1, 8, 14:

    volumina collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 45: se collegit in arma, covered himself with or concealed himself behind his shield, Verg. A. 12, 491; cf. id. ib. 10, 412 (post scutum se clausit, Serv.; Gr. sustaleis en aspidi, ep aspidos); cf. Stat. Th. 11, 545; Sil. 10, 255; 10, 129:

    pallium,

    to gather up, Plaut. Capt. 4, 2, 9:

    togam,

    Mart. 7, 33, 4:

    12, 48, 5: per vulnera colligit hostes,

    causes them to retreat, Sil. 10, 3.—Hence,
    b.
    Medic. t. t., to make thick, to thicken (cf. cogo), Scrib. Comp. 95; 129; 138; 169; cf. Plin. 34, 11, 27, § 114.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring together, collect, to get, gain, acquire, produce, etc. (very freq. and class.):

    sescentae ad eam rem causae possunt conligi,

    Plaut. Trin. 3, 3, 62:

    conlectis omnibus bellis civilibus,

    i. e. brought together in speaking, adduced, Cic. Fam. 4, 3, 1; cf. id. Sest. 6, 15:

    flammarum iras,

    Lucr. 1, 723; cf. Hor. A. P. 160; Val. Fl. 7, 335:

    multaque facete dicta, ut ea, quae a sene Catone collecta sunt,

    Cic. Off. 1, 29, 104; 1, 42, 191:

    res undique conlectae,

    id. ib. 3, 24, 92:

    quaedam conlecta edere,

    Quint. 5, 10, 120:

    sparsa argumenta,

    id. 5, 7, 18: antiqua verba, Suet. [p. 367] Gram. 10:

    omnes rumorum et contionum ventos,

    Cic. Clu. 28, 77:

    rumorem bonum,

    id. Leg. 1, 19, 50:

    peccata consulum,

    id. ib. 3, 10, 23:

    vestigia Pythagoreorum,

    id. Tusc. 4, 2, 3:

    existimationem multo sudore,

    id. Div. in Caecil. 22, 72:

    benevolentiam civium blanditiis,

    id. Lael. 17, 61:

    magnam gratiam magnamque dignitatem ex hoc labore,

    id. Q. Fr. 2, 15 (16), 1:

    auctoritatem,

    Caes. B. G. 6, 12:

    famam clementiae,

    Liv. 21, 48, 10:

    tantum amoris favorisque,

    Suet. Claud. 12; Prop. 2 (3), 14, 9:

    invidiam crudelitatis ex eo,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:

    crimina majestatis,

    Plin. Pan. 33 fin.:

    sitim,

    Verg. G. 3, 327; Ov. M. 5, 446; 6, 341 (cf.:

    adducere sitim,

    Hor. C. 4, 12, 13):

    frigus,

    Hor. Ep. 1, 11, 13:

    rabiem,

    Verg. A. 9, 63; Ov. M. 1, 234; 9, 212:

    odium,

    id. ib. 3, 258:

    usum patiendi,

    id. Am. 1, 8, 75:

    vires usu,

    id. A. A. 2, 339; cf. Liv. 29, 30, 5; Sil. 4, 307.—
    b.
    Of number, distance, etc., to amount or come to, extend; pass., to be reckoned (rare, and only in post-Aug. prose):

    ut LX. passus plerique (rami) orbe colligant,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    ambitus per frontem centum duos pedes colligit,

    id. 36, 12, 17, § 77:

    ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXV.,

    id. 13, 13, 27, § 85; so Tac. G. 37; id. Or. 17.—
    B.
    Colligere se or animum, mentem, etc., to collect one ' s self, to compose one ' s self, to recover one ' s courage, resolution, etc. (very freq. and class.):

    quid est autem se ipsum colligere, nisi dissipatas animi partes rursum in suum locum cogere?

    Cic. Tusc. 4, 36, 78: se, Afran. ap. Charis. p. 195 P.; Lucr. 3, 925; Cic. Quint. 16, 53; id. Div. 1, 27, 57; id. Div. in Caecil. 12, 37; id. Fam. 5, 18, 1; id. de Or. 1, 7, 24; id. Tusc. 1, 24, 58; Caes. B. C. 1, 14:

    se colligere,

    to rally, id. B.G. 5, 17:

    se ex timore,

    id. B.C. 3, 65; Suet. Calig. 50:

    animos,

    Liv. 3, 60, 11; cf. in pass., id. 10, 41, 13:

    animum,

    Tac. A. 1, 12; Suet. Ner. 48:

    animum cogitationemque,

    Plin. Ep. 2, 11, 14:

    mentem,

    Ov. M. 14, 352; cf.:

    mentem cum vultu,

    id. Am. 1, 14, 55:

    paulatim mente collectā,

    Curt. 8, 6, 22; cf.:

    colligere spiritum,

    to take breath, Quint. 11, 3, 53.—
    C.
    To gather up in memory, put together in the mind, to think upon, weigh, consider:

    cum et nostrae rei publicae detrimenta considero, et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo,

    Cic. Inv. 1, 1, 1:

    ut memineris, quae, etc.... quae, si colliges, et sperabis omnia optime, et, etc.,

    id. Fam. 4, 13, 7; 6, 2, 4:

    levis haec insania quantas Virtutes habeat, sic collige,

    Hor. Ep. 2, 1, 119; cf.:

    sic collige mecum,

    id. S. 2, 1, 51. —Esp. freq.,
    b.
    To put together mentally, etc., i. e. to gather, conclude, deduce, infer from what precedes (most freq. in Quint.); constr.: aliquid, aliquid ex aliquā re, per aliquam rem, aliquā re.—With ex:

    ex eo colligere potes, quantā occupatione distinear,

    Cic. Att. 2, 23, 1; so Quint. 5, 10, 80; 7, 2, 3; 7, 8, 6; 8, 4, 16; 4, 4, 5 al.; Suet. Tib. 67.—With per:

    aliquid per aliud,

    Quint. 5, 10, 11; so id. 4, 2, 81.—With abl. without a prep.:

    quod multis et acutis conclusionibus colligunt,

    Quint. 2, 20, 5; so id. 3, 6, 103; 5, 13, 14; 6, 3, 37; 7, 4, 1 al.; Col. 4, 3, 2 al.—With inde:

    paucitatem inde hostium colligentes,

    Liv. 7, 37, 9:

    bene colligit, haec pueris et mulierculis esse grata,

    Cic. Off. 2, 16, 57:

    neque hoc colligi desideramus, disertiores esse antiquos, etc.,

    Tac. Or. 27; Quint. 5, 14, 22; 7, 3, 18; 1, 10, 42; Ov. M. 11, 380; Pers. 5, 85.—Hence,
    1.
    collectus, a, um, P. a., contracted, narrow (opp. effusus):

    tanto beatior, quanto collectior,

    App. Mag. 21, p. 287:

    corpora collectiora (opp. effusiora),

    Calp. Flacc. Decl. 2, p. 795:

    tempus collectius,

    Tert. Monog. 14.— Adv.: collectē, summarily, briefly, strictly:

    ponere aliquod verbum,

    Non. p. 164, 1.—
    2.
    collectum, i, n., that which is collected as food, Plin. 11, 37, 60, § 159.
    2.
    col-lĭgo ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to bind, tie, or fasten together, to connect, bind, tie up (in good prose).
    I.
    Prop.:

    omne colligatum solvi potest,

    Cic. Univ. 11, 35:

    corpora colligata vinculis naturalibus,

    id. ib.; cf. id. ib. 5, 13: vasa (of warlike implements; cf. the preced. art., I. A. 1. fin.), Plaut. Ps. 4, 3, 16:

    manus,

    id. Ep. 5, 2, 23; cf. id. ib. 5, 2, 25, and the common expression in the formula: i, lictor, colliga manus, tie the prisoner ' s hands, Cic. Rab. Perd. 4, 13; Liv. 1, 26, 8: conligavit eum miseris modis, Ter. Eun. 5, 4, 33:

    pluribus scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis,

    fastened to one another, Caes. B. G. 1, 25:

    solum herbis colligatum,

    thickly overgrown, Col. 2, 17, 5:

    bitumen vulnera colligat,

    Plin. 35, 15, 51, § 181; cf.: colligatis vulneribus, * Suet. Tib. 61.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to unite, combine, connect (rare except in Cic.):

    homines inter se sermonis vinclo,

    Cic. Rep. 3, 2, 3:

    officiorum genera inter se colligata atque implicata sunt,

    id. Off. 1, 5, 15; cf.:

    (res) omnes inter se aptae colligataeque,

    id. N. D. 1, 4, 9:

    sententias verbis,

    to join together rhetorically, id. Or. 50, 168:

    annorum septingentorum memoriam uno libro,

    to comprehend, comprise, id. ib. 34, 120.—
    B.
    With the access. idea of preventing free motion, to restrain, check, stop, hinder:

    impetum furentis (Antonii),

    Cic. Phil. 11, 2, 4:

    Brutum in Graeciā,

    i. e. to command that he remain there for protection, id. ib. 11, 11, 26:

    se cum multis,

    id. Fam. 9, 17, 2.—Hence, collĭgātē, adv., connectedly, jointly:

    colligatius adhaerere alicui,

    Aug. Doct. Christ. 1, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > conligo

  • 6 subigo

    subigo, ēgi, āctum, ere (sub u. ago), untertreiben, I) unter etwas hintreiben, unter od. nach etwas hinauftreiben, 1) eig.: sues in umbrosum locum, Varro: celsos sonipedes iugo, unter das J. treiben, anjochen, Sen. poët.; u. (im Bilde) Graecos vincere et sub iugum Macedonici imperii subigere, Iustin. – naves ad castellum, Liv.: classem ad moenia, Sil. – saxum contra ardua montis, Sil.: frondosum apicem ad sidera, Sil. – adverso flumine lembum remigio, hinaufarbeiten = rudern, Verg.: u. so bl. ratem conto, stromaufwärts treiben, Verg.: u. inde naves in flumine Vulturno comprehensas subigi ad id quod iam ante praesidii causā fecerat castellum iussit, Liv.

    2) übtr., in od. zu etw. gegen seinen Willen durch äußere oder innere Nötigung hindrängen, vermögen, dazu bringen, zwingen, a) in einen Zustand, eine Lage: plerique omnes subiguntur sub suum (st. eius) iudicium, Naev. bell. Pun. fr. inc. 7 (p. 18 Vaklen). – gew. m. ad od. in u. Akk., Volscos ad deditionem, Liv.: nos ad necessitatem dedendi res, Liv.: hostes in deditionem, Curt.: post tot urbes vi captas aut metu subactas in deditionem, Liv. Vgl. Drak. Liv. 9, 41, 3. – b) zu einem Tun od. Lassen, mit folg. Infin. od. Acc. u. Infin., vis subigit verum fateri, Plaut.: meā vi subacta est facere, Plaut.: glebas subigas (me) proscindere ferro, Lucil. fr.: Tarquiniensem metu subegerat frumentum exercitui praebere, Liv.: subigitque fateri, quae etc., Verg.: aut metus aut iniuria te subegit, genus poenae novum decernere, Sall.: ambitio multos mortales falsos fieri subegit, Sall. Vgl. Dietsch Sall. Cat. 10, 5. Otto Tac. ann. 1, 39. A. 16. Drak. Sil. 1, 635. – m. folg. ut u. Konj., nec tu me quidem umquam subiges redditum, ut reddam tibi, Plaut.: haec verba subigunt me, uti mores barbaros discam, Plaut.: necessitas me subigit, ut te rogitem, Plaut.: ut ederet socios, subigi non potuit, Tac.: ut relinquant patriam atque cives, nullam vim umquam subacturam, Liv. – absol., nam eum pater eius subegit, Plaut.: non meā culpā saepe ad vos oratum mitto, sed vis Iugurthae subigit, Sall.: metu subactus Romulo rem aperit, Liv.: multitudine periclitantium subactus, sich gedrungen fühlend, Tac.: insidiis subactus, durch verräterischen Angriff dazu gedrängt, Verg.

    II) prägn., wie κατεργάζομαι, niederarbeiten, 1) eig.: zerarbeiten, durcharbeiten, aufarbeiten, zurechtarbeiten, corium pilis, Cato: carnem in ipsis pecudum ferarumque coriis manibus pedibusque, mürbe machen, Mela: in cote secures, abreiben, schärfen, Verg.: parietes candelā linteisque puris, bohnen, Vitr.: pressā manu terga, tüchtig abreiben, Colum.: digitis opus, glatt streichen, schlichten, Ov.: pontum remis, aufwühlen, Val. Flacc. – So nun bes.: a) den Boden durcharbeiten, aufarbeiten, aufgraben, auf lockern, terrae solum, Lucr.: terram, Sen. u. Lact.: segetes aratris, Cic. fr.: agrum bipalio, Colum.: terras fissione glebarum, Cic.: humus subacta atque pura, Cic.: terrae gremium mollitum atque subactum, Cic.: scrobes subactae, aufgelockerte, lockere, Verg. Vgl. Moser Cic. de legg. 2, 45. p. 300. – b) eine Masse kneten, farinam, Cato: lutum inter manus, farinam calcibus, Mela: panem, Plin. – c) einen Stoff mit einer Flüssigkeit zurechtmachen, anmachen, abkochen, farina ex aqua frigida subacta, Cels.: calx ex oleo subacta, Vitr.: rosae folia ex passo (Rosinenwein) subacta, Cels. – d) im obszönen Sinne = unterkriegen, ancillam, Auson. epigr. 142, 2; vgl. (im Doppelsinne mit no. 2, c) Suet. Caes. 49, 4.

    2) übtr.: a) zähmend, bildend zurechtarbeiten = α) Tiere zähmen, schulen, vitulos, Colum.: crocodilos, Solin.: belua facilis ad subigendum, Cic. – β) Menschen usw., tüchtig (gründlich) durchbilden, einüben, schulen, ipsi a pueris eruditi artibus militiae, tot subacti atque durati bellis, Liv.: alci rei consuetudine aures populi, durch G. für etwas heranbilden, Varro LL.: im Bilde, subacto mihi ingenio opus est, ut agro non semel arato, sed novato et iterato, Cic. de or. 2, 131. – b) jmd. physisch od. moralisch hart mitnehmen, mürbe machen, beugen, niederbeugen, vexari et subigi multo acrius (militem Romanum) quam Veientes, Liv.: victi malis subactique bello, Liv.: Cimbri et Teutoni simili inopiā subacti, Caes.: non adversa res ingentem eorum animum subegit, quin, quae virtute ceperant, simul cum anima retinerent, Ps. Sall. de rep. 2, 10, 7. – absol., mors amici subigit, Acc. tr. 316. – c) ein Volk, einen Staat, ein Land durch Waffengewalt unterkriegen, unterjochen, knechten, zu Paaren treiben, Priami patriam Pergamum armis equis exercitu, Plaut.: dimidiam partem nationum usque omnium intra viginti dies, Plaut.: populos armis, Cic.: omnes gentes Hispaniae bello, Nep.: isto bello non recreatus (wiedergeboren) neque restitutus, sed subactus (geknechtet) oppressusque populus Romanus est, Cic.: reges magni bello domiti, nationes ferae et populi ingentes vi subacti, Sall.: u. so bl. sub. maximas bellicosissimasque gentes, Nep.: urbes atque nationes, Sall.: verb. ipsos vincere ac subigere, Cic.: Galliam devincere subigereque, Hirt. b.G. – Partiz. subst., victi ac subacti, Cic. Font. 26 (36).

    lateinisch-deutsches > subigo

  • 7 subigo

    subigo, ēgi, āctum, ere (sub u. ago), untertreiben, I) unter etwas hintreiben, unter od. nach etwas hinauftreiben, 1) eig.: sues in umbrosum locum, Varro: celsos sonipedes iugo, unter das J. treiben, anjochen, Sen. poët.; u. (im Bilde) Graecos vincere et sub iugum Macedonici imperii subigere, Iustin. – naves ad castellum, Liv.: classem ad moenia, Sil. – saxum contra ardua montis, Sil.: frondosum apicem ad sidera, Sil. – adverso flumine lembum remigio, hinaufarbeiten = rudern, Verg.: u. so bl. ratem conto, stromaufwärts treiben, Verg.: u. inde naves in flumine Vulturno comprehensas subigi ad id quod iam ante praesidii causā fecerat castellum iussit, Liv.
    2) übtr., in od. zu etw. gegen seinen Willen durch äußere oder innere Nötigung hindrängen, vermögen, dazu bringen, zwingen, a) in einen Zustand, eine Lage: plerique omnes subiguntur sub suum (st. eius) iudicium, Naev. bell. Pun. fr. inc. 7 (p. 18 Vaklen). – gew. m. ad od. in u. Akk., Volscos ad deditionem, Liv.: nos ad necessitatem dedendi res, Liv.: hostes in deditionem, Curt.: post tot urbes vi captas aut metu subactas in deditionem, Liv. Vgl. Drak. Liv. 9, 41, 3. – b) zu einem Tun od. Lassen, mit folg. Infin. od. Acc. u. Infin., vis subigit verum fateri, Plaut.: meā vi subacta est facere, Plaut.: glebas subigas (me) proscindere ferro, Lucil. fr.: Tarquiniensem metu subege-
    ————
    rat frumentum exercitui praebere, Liv.: subigitque fateri, quae etc., Verg.: aut metus aut iniuria te subegit, genus poenae novum decernere, Sall.: ambitio multos mortales falsos fieri subegit, Sall. Vgl. Dietsch Sall. Cat. 10, 5. Otto Tac. ann. 1, 39. A. 16. Drak. Sil. 1, 635. – m. folg. ut u. Konj., nec tu me quidem umquam subiges redditum, ut reddam tibi, Plaut.: haec verba subigunt me, uti mores barbaros discam, Plaut.: necessitas me subigit, ut te rogitem, Plaut.: ut ederet socios, subigi non potuit, Tac.: ut relinquant patriam atque cives, nullam vim umquam subacturam, Liv. – absol., nam eum pater eius subegit, Plaut.: non meā culpā saepe ad vos oratum mitto, sed vis Iugurthae subigit, Sall.: metu subactus Romulo rem aperit, Liv.: multitudine periclitantium subactus, sich gedrungen fühlend, Tac.: insidiis subactus, durch verräterischen Angriff dazu gedrängt, Verg.
    II) prägn., wie κατεργάζομαι, niederarbeiten, 1) eig.: zerarbeiten, durcharbeiten, aufarbeiten, zurechtarbeiten, corium pilis, Cato: carnem in ipsis pecudum ferarumque coriis manibus pedibusque, mürbe machen, Mela: in cote secures, abreiben, schärfen, Verg.: parietes candelā linteisque puris, bohnen, Vitr.: pressā manu terga, tüchtig abreiben, Colum.: digitis opus, glatt streichen, schlichten, Ov.: pontum remis, aufwühlen, Val. Flacc. – So nun bes.: a) den Boden durcharbeiten, aufarbeiten, aufgraben, auf-
    ————
    lockern, terrae solum, Lucr.: terram, Sen. u. Lact.: segetes aratris, Cic. fr.: agrum bipalio, Colum.: terras fissione glebarum, Cic.: humus subacta atque pura, Cic.: terrae gremium mollitum atque subactum, Cic.: scrobes subactae, aufgelockerte, lockere, Verg. Vgl. Moser Cic. de legg. 2, 45. p. 300. – b) eine Masse kneten, farinam, Cato: lutum inter manus, farinam calcibus, Mela: panem, Plin. – c) einen Stoff mit einer Flüssigkeit zurechtmachen, anmachen, abkochen, farina ex aqua frigida subacta, Cels.: calx ex oleo subacta, Vitr.: rosae folia ex passo (Rosinenwein) subacta, Cels. – d) im obszönen Sinne = unterkriegen, ancillam, Auson. epigr. 142, 2; vgl. (im Doppelsinne mit no. 2, c) Suet. Caes. 49, 4.
    2) übtr.: a) zähmend, bildend zurechtarbeiten = α) Tiere zähmen, schulen, vitulos, Colum.: crocodilos, Solin.: belua facilis ad subigendum, Cic. – β) Menschen usw., tüchtig (gründlich) durchbilden, einüben, schulen, ipsi a pueris eruditi artibus militiae, tot subacti atque durati bellis, Liv.: alci rei consuetudine aures populi, durch G. für etwas heranbilden, Varro LL.: im Bilde, subacto mihi ingenio opus est, ut agro non semel arato, sed novato et iterato, Cic. de or. 2, 131. – b) jmd. physisch od. moralisch hart mitnehmen, mürbe machen, beugen, niederbeugen, vexari et subigi multo acrius (militem Romanum) quam Veientes, Liv.: victi malis subactique
    ————
    bello, Liv.: Cimbri et Teutoni simili inopiā subacti, Caes.: non adversa res ingentem eorum animum subegit, quin, quae virtute ceperant, simul cum anima retinerent, Ps. Sall. de rep. 2, 10, 7. – absol., mors amici subigit, Acc. tr. 316. – c) ein Volk, einen Staat, ein Land durch Waffengewalt unterkriegen, unterjochen, knechten, zu Paaren treiben, Priami patriam Pergamum armis equis exercitu, Plaut.: dimidiam partem nationum usque omnium intra viginti dies, Plaut.: populos armis, Cic.: omnes gentes Hispaniae bello, Nep.: isto bello non recreatus (wiedergeboren) neque restitutus, sed subactus (geknechtet) oppressusque populus Romanus est, Cic.: reges magni bello domiti, nationes ferae et populi ingentes vi subacti, Sall.: u. so bl. sub. maximas bellicosissimasque gentes, Nep.: urbes atque nationes, Sall.: verb. ipsos vincere ac subigere, Cic.: Galliam devincere subigereque, Hirt. b.G. – Partiz. subst., victi ac subacti, Cic. Font. 26 (36).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > subigo

  • 8 colligo [2]

    2. col-ligo, lēgī, lēctum, ere (con u. legere), zusammenlesen, auflesen, sammeln, aufsammeln, I) eig.: a) mit der Hand usw., sarmenta virgultaque, Caes.: radices palmarum agrestium, Cic.: fructus, Hor.: flores, Ov.: venenatas serpentes, Nep.: ossa (Gebeine), Tibull.: sarcinas, auf einen Haufen zusammenbringen, Sall.; dah. sein Bündel schnüren, sich zum Aufbruch rüsten, Varr.: ebenso sarcinulas, seine sieben Sachen zusammenpacken, Petr. u. Iuven.: vasa, das G. zusammenpacken, sich zum Aufbruch rüsten, Liv. (s. Fabri Liv. 21, 47, 2): rei publicae naufragium (im Bilde), Cic.: omnes rumorum et contionum ventos (im Bilde = jedes G. u. Volksgeschwätz zur Anstiftung von Unruhen benutzen), Cic.: vasa ex tuguriis, Sall.: faces undique ex agris, Liv.: uvas de vitibus, Ov.: apes in vas, Varr.: neta in globum, auf ein Knäuel wickeln, Hieron.: mucrone frusta, einzeln anspießen, Petr.: stipem a tyrannis, Liv. – b) übh. auf einen Punkt zusammenbringen, α) sammeln, zusammenhäufen, pecuniam, Hor.: aquam uberiorem, Cic.: pluvias aquas, Quint.: curriculo pulverem Olympicum, Hor.: spiritum, Atem schöpfen, Quint. u. Petr.: diu vocem collegi, ich suchte lange meine Worte, Petr.: v. lebl. Subjj., aër umorem colligens, Cic.: pluviam (von der Nacht), Verg.: revertentes ignes (v. Monde), Verg.: rugas (v. Gesicht), Sen. – v. Lebl., einen gewissen Raum einnehmen, fassen, rami (ficus) in excelsum emicant..., ut LX passus plerique orbe colligant, im Umfang einnehmen, Plin.: capitis ambitus per frontem centum duos pedes colligit, Plin. – β) versammelnd sammeln, zusammenbringen, -ziehen, -raffen, konzentrieren, milites, Cic.: copias od. naves in unum, Liv.: omnes copias undique, Cic.: de pagis omnibus bonos viros, Cic.: ex agris ingentem numerum perditorum hominum, Cic.: reliquos ex fuga, Nep.: conquisitum et collectum vulgus, und zu einem Haufen vereinigte Menge, Tac.: dah. se coll., sich sammeln, sich zusammenscharen, absol., Caes.: se ex regno alcis, Cic.: se in unum od. in orbem, Liv.: se in moenia, Sil.: se ad aciem, Auct. b. Afr.: – c) in sich zusammennehmen, in die Höhe nehmen, aufnehmen, aufraffen, aufschürzen, α) übh.: corpus, Iustin.: librum elapsum, Plin. ep.: lapsum de pulvere follem. Mart.: pallium, Plaut.: togam, Mart.: tunicam altius, Petr.: cultum suum (seinen Roquelaure), Petr.: sinus fulvo in nodum auro, Verg. capillos sparsos per colla in nodum, aufnesteln, Ov.: arma od. pedes, die Segel einziehen, Verg.: u. Tibull. – β) enger zusammenziehen, zusammendrängen, vertex in unum apicem collectus, Ov.: bes. leb. Wesen, orbem breviore spatio, enger ziehen, Liv.: testudo, ubi conlecta in suum tegumen est, Liv.: se in spiram (v. einer Schlange), Verg.: se c. od. colligi in arma, sich hinter dem (vorgehaltenen) Speere zusammenducken, Verg. u. Sil.: u. so c. in clipeum artus, Stat. (vgl. Thiel Verg. Aen. 12, 191). – d) hemmend zurückziehen, hemmen, equos, Ov.: hastas (Ggstz. protendere), Tac.: gressum od. gradum, Sil.: acria viscerum, hemmen, Plin. – e) verdichtend zusammenziehen, verdichten, colligi in pilulas, Plin.: alqd pane, Plin.: melle colligitur medicamentum, Scrib.: collecta (n. pl.) cum melle, Cels. – II) übtr.: 1) zusammenlesen, -suchen, sammeln, facete dicta, Cic.: res undique, Cic.: multa in conventu vitia in alqm, viele Fehler zu jmds. Schaden entdecken, Cic.: quaedam collecta edere, Quint.: veteres ortus cometarum collectos habere, Sen. phil. – 2) ein Gut od. Übel jmdm. zuziehen, (bei jmd.) erregen, od. gew. sich zuziehen, sich erwerben, sammeln, erlangen, empfangen, gewinnen, ernten, sowohl ein physisches, robur, Verg.: frigus, Hor.: sitim, Verg. u. Ov.: sitim ab aestu, Ov.: vires, Liv.: agendo ac moliendo vires ad agendum aliquid, Liv.: als ein geistiges, alci benevolentiam od. odium exercitus (v. Glück od. Unglück), Caes.: benevolentiam, Cic.: odium, Ov.: iram (Ggstz. ponere), Hor.: benevolentiam ab auditorum persona, Cornif. rhet.: benevolentiam civium blanditiis et assentationibus, Cic.: ex hoc labore magnam gratiam magnamque dignitatem, Cic.: invidiam crudelitatis ex eo, Cic.: gratia non virtutis spe, sed aetatis flore collecta, Cic.: rabies libidine perditorum collecta, Petr. – 3) coll. se od. animum (animos) od. mentem, sich zusammennehmen, sich sammeln, wieder zur Besinnung kommen, sich fassen, Mut fassen (Ggstz. animum confundere od. bl. confundi; vgl. Mützell Curt. 8, 6 [23], 22. p. 761, a), coll. se, Cic. u.a.: se ex timore, Caes.: animum (animos), Liv.: collecto animo, gefaßt, Tac.: colligere mentem, Curt.: mentem ab aestu (amoris), Ov. – 4) in Rede u. Gedanken zusammenstellen, a) mündlich od. schriftlich aufstellen, aufzählen, beibringen, singula, Plin. pan.: peccata consulum, Cic.: omnes excusationis causas, Hirt. b. G.: multorum naufragia fortunae, Cic.: omnia bella civilia, Cic.: res Romanas per ordinem temporum strictim, Eutr.: quos tu paulo ante memoriter collegisti, Cic.: u. rekapitulierend zusammenfassen, rekapitulieren, sparsa argumenta, Quint.: colligit fortiter, Plin. ep. – b) denkend, α) übh. in Gedanken, in der Erinnerung zusammenfassen, überdenken, quae si colliges, Cic.: cum et nostrae rei publicae detrimenta considero et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo, Cic. – β) rechnend zusammenbringen, im Passiv = herauskommen, sich herausstellen od. ergeben, sowohl eine Summe, cum praesertim centum et viginti annos ab interitu Ciceronis in hunc diem effici ratio temporum collegerit, Tac.: ad quos (consules) a regno Numae colliguntur anni DXXXX V, man rechnet od. es kommen (durch Rechnung) zusammen 545 Jahre, Plin.: u. so centum et viginti anni ab interitu Ciceronis in hunc diem colliguntur, Tac.: als auch ein räuml. Maß ausrechnen, berechnen, mensuram orbis terrae, Vitr.: intervalla siderum et mensuras solis ac terrae, Quint. – γ) folgernd den Schluß ziehen, folgern, schließen, abnehmen, sich ein Urteil bilden, absol., c. mendose, Pers.: sic collige mecum, Hor.: ita cognitione et ratione, ut etc., Cic. – m. Acc., nonne ista colligunt, Cic.: inde paucitatem hostium, Liv.: ex alio aliud, Quint.: ex vultu mores hominum, Petr.: consilia ex alienis vocibus, Apul.: quod ex oratione eius colligi potest, Suet.: quā colligitur aliquid per aliud, Quint.: quod res omnis signis colligeretur, Quint. – m. folg. Acc. u. Infin., bene etiam colligit haec pueris et mulierculis esse grata, Cic.: os laesum esse ex dolore colligimus, Cels.: ex quo colligi potest et Corvinum ab illis audiri potuisse, Tac.: quod iam nullum esse spatio annorum colligi potest, Vell.: poet. m. Nom. u. Infin., colligor ex ipso dominae placuisse sepulchro, Ov. am. 2, 6, 61. – m. folg. indir. Fragesatz, ex co colligere poteris, quantā occupatione distinear, Cic.: quaedam notae sunt, ex quibus quid eventurum sit colligere possimus, Cels.: experimento facile colligitur, utrum... an non etc., Cels. – m. folg. quod (daß), quam sit assidua fortunae comes invidia, etiam hoc colligi potest, quod fuere, qui etc., Vell. 1, 9, 6. – / Im Vulgärlat. der Eccl. Perf. collexi, s. Rönsch Itala p. 286.

    lateinisch-deutsches > colligo [2]

  • 9 colligo

    1. col-ligo, āvī, ātum, āre (con u. ligo, āre), zusammenbinden, durch ein Band zusammenknüpfen (Ggstz. solvere), I) das eine mit dem andern: 1) eig.: manus, Cic.: arte manus, Plaut.: pluribus eorum scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis, aneinander geheftet, Caes.: linum in fasciculos manuales colligatum, Plin.: taurus et ursus inter se colligati, Sen. – 2) übtr.: a) übh. durch irgend ein Band verknüpfen, verketten (gew. mit inter se), (mens) homines antea dissociatos iucundissimo inter se sermonis vinculo colligavit, Cic. de rep. 3, 2, 3. – gew. im Passiv, res omnes inter se aptae colligataeque, Cic.: quae quattuor (officiorum genera) quamquam inter se colligata atque implicita sunt, tamen etc., Cic.: tenaciter colligari (gefesselt werden) a femina, Augustin. conf. 8, 1. – b) periodisch verknüpfen, id enim aures exspectant, ut verbis colligentur sententiae, Cic. or. 168. – c) jmd. politisch verstricken, se cum multis, Cic. ep. 9, 17, 2. – d) jmd. wo binden, d.i. zu bleiben verpflichten, alqm in Graecia, Cic. Phil. 11, 26. – II) in seinen Teilen, organisch, in sich verbinden, 1) eig.: a) übh. (Ggstz. solvere, dissolvere), omne colligatum solvi potest, Cic.: colligata corpora vinculis animalibus, die mit beseelten Bändern zusammengehaltenen, Cic.: bitumen vulnera colligat (bindet), Plin.: solum conspissatum et herbis colligatum, Col. – b) mit einer
    ————
    Binde usw. zusammenbinden, zubinden, verbinden, crura fracta mox circumdatis ferulis colligata, Col.: colligatis vulneribus, Suet. – c) ein leb. Wesen mit Banden binden, fesseln, colligavit eum miseris modis, Ter.: nimis arte colligor, Plaut.: cur re inquisitā colligor? Plaut. – 2) übtr.: a) etw. in der Darstellung zu einem Ganzen zusammenfassen, septingentorum annorum memoriam uno libro, Cic. or. 120. – b) etwas in seiner Bewegung binden, hemmen, impetum furentis (Antonii) vitae suae periculo, Cic. Phil. 11, 4.
    ————————
    2. col-ligo, lēgī, lēctum, ere (con u. legere), zusammenlesen, auflesen, sammeln, aufsammeln, I) eig.: a) mit der Hand usw., sarmenta virgultaque, Caes.: radices palmarum agrestium, Cic.: fructus, Hor.: flores, Ov.: venenatas serpentes, Nep.: ossa (Gebeine), Tibull.: sarcinas, auf einen Haufen zusammenbringen, Sall.; dah. sein Bündel schnüren, sich zum Aufbruch rüsten, Varr.: ebenso sarcinulas, seine sieben Sachen zusammenpacken, Petr. u. Iuven.: vasa, das G. zusammenpacken, sich zum Aufbruch rüsten, Liv. (s. Fabri Liv. 21, 47, 2): rei publicae naufragium (im Bilde), Cic.: omnes rumorum et contionum ventos (im Bilde = jedes G. u. Volksgeschwätz zur Anstiftung von Unruhen benutzen), Cic.: vasa ex tuguriis, Sall.: faces undique ex agris, Liv.: uvas de vitibus, Ov.: apes in vas, Varr.: neta in globum, auf ein Knäuel wickeln, Hieron.: mucrone frusta, einzeln anspießen, Petr.: stipem a tyrannis, Liv. – b) übh. auf einen Punkt zusammenbringen, α) sammeln, zusammenhäufen, pecuniam, Hor.: aquam uberiorem, Cic.: pluvias aquas, Quint.: curriculo pulverem Olympicum, Hor.: spiritum, Atem schöpfen, Quint. u. Petr.: diu vocem collegi, ich suchte lange meine Worte, Petr.: v. lebl. Subjj., aër umorem colligens, Cic.: pluviam (von der Nacht), Verg.: revertentes ignes (v. Monde), Verg.: rugas (v. Gesicht), Sen. – v. Lebl.,
    ————
    einen gewissen Raum einnehmen, fassen, rami (ficus) in excelsum emicant..., ut LX passus plerique orbe colligant, im Umfang einnehmen, Plin.: capitis ambitus per frontem centum duos pedes colligit, Plin. – β) versammelnd sammeln, zusammenbringen, -ziehen, -raffen, konzentrieren, milites, Cic.: copias od. naves in unum, Liv.: omnes copias undique, Cic.: de pagis omnibus bonos viros, Cic.: ex agris ingentem numerum perditorum hominum, Cic.: reliquos ex fuga, Nep.: conquisitum et collectum vulgus, und zu einem Haufen vereinigte Menge, Tac.: dah. se coll., sich sammeln, sich zusammenscharen, absol., Caes.: se ex regno alcis, Cic.: se in unum od. in orbem, Liv.: se in moenia, Sil.: se ad aciem, Auct. b. Afr.: – c) in sich zusammennehmen, in die Höhe nehmen, aufnehmen, aufraffen, aufschürzen, α) übh.: corpus, Iustin.: librum elapsum, Plin. ep.: lapsum de pulvere follem. Mart.: pallium, Plaut.: togam, Mart.: tunicam altius, Petr.: cultum suum (seinen Roquelaure), Petr.: sinus fulvo in nodum auro, Verg. capillos sparsos per colla in nodum, aufnesteln, Ov.: arma od. pedes, die Segel einziehen, Verg.: u. Tibull. – β) enger zusammenziehen, zusammendrängen, vertex in unum apicem collectus, Ov.: bes. leb. Wesen, orbem breviore spatio, enger ziehen, Liv.: testudo, ubi conlecta in suum tegumen est, Liv.: se in spiram (v. einer Schlange), Verg.: se c. od. colligi in
    ————
    arma, sich hinter dem (vorgehaltenen) Speere zusammenducken, Verg. u. Sil.: u. so c. in clipeum artus, Stat. (vgl. Thiel Verg. Aen. 12, 191). – d) hemmend zurückziehen, hemmen, equos, Ov.: hastas (Ggstz. protendere), Tac.: gressum od. gradum, Sil.: acria viscerum, hemmen, Plin. – e) verdichtend zusammenziehen, verdichten, colligi in pilulas, Plin.: alqd pane, Plin.: melle colligitur medicamentum, Scrib.: collecta (n. pl.) cum melle, Cels. – II) übtr.: 1) zusammenlesen, -suchen, sammeln, facete dicta, Cic.: res undique, Cic.: multa in conventu vitia in alqm, viele Fehler zu jmds. Schaden entdecken, Cic.: quaedam collecta edere, Quint.: veteres ortus cometarum collectos habere, Sen. phil. – 2) ein Gut od. Übel jmdm. zuziehen, (bei jmd.) erregen, od. gew. sich zuziehen, sich erwerben, sammeln, erlangen, empfangen, gewinnen, ernten, sowohl ein physisches, robur, Verg.: frigus, Hor.: sitim, Verg. u. Ov.: sitim ab aestu, Ov.: vires, Liv.: agendo ac moliendo vires ad agendum aliquid, Liv.: als ein geistiges, alci benevolentiam od. odium exercitus (v. Glück od. Unglück), Caes.: benevolentiam, Cic.: odium, Ov.: iram (Ggstz. ponere), Hor.: benevolentiam ab auditorum persona, Cornif. rhet.: benevolentiam civium blanditiis et assentationibus, Cic.: ex hoc labore magnam gratiam magnamque dignitatem, Cic.: invidiam crudelitatis ex eo, Cic.: gratia non virtutis spe, sed aetatis
    ————
    flore collecta, Cic.: rabies libidine perditorum collecta, Petr. – 3) coll. se od. animum (animos) od. mentem, sich zusammennehmen, sich sammeln, wieder zur Besinnung kommen, sich fassen, Mut fassen (Ggstz. animum confundere od. bl. confundi; vgl. Mützell Curt. 8, 6 [23], 22. p. 761, a), coll. se, Cic. u.a.: se ex timore, Caes.: animum (animos), Liv.: collecto animo, gefaßt, Tac.: colligere mentem, Curt.: mentem ab aestu (amoris), Ov. – 4) in Rede u. Gedanken zusammenstellen, a) mündlich od. schriftlich aufstellen, aufzählen, beibringen, singula, Plin. pan.: peccata consulum, Cic.: omnes excusationis causas, Hirt. b. G.: multorum naufragia fortunae, Cic.: omnia bella civilia, Cic.: res Romanas per ordinem temporum strictim, Eutr.: quos tu paulo ante memoriter collegisti, Cic.: u. rekapitulierend zusammenfassen, rekapitulieren, sparsa argumenta, Quint.: colligit fortiter, Plin. ep. – b) denkend, α) übh. in Gedanken, in der Erinnerung zusammenfassen, überdenken, quae si colliges, Cic.: cum et nostrae rei publicae detrimenta considero et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo, Cic. – β) rechnend zusammenbringen, im Passiv = herauskommen, sich herausstellen od. ergeben, sowohl eine Summe, cum praesertim centum et viginti annos ab interitu Ciceronis in hunc diem effici ratio temporum collegerit, Tac.: ad quos (consules) a regno
    ————
    Numae colliguntur anni DXXXX V, man rechnet od. es kommen (durch Rechnung) zusammen 545 Jahre, Plin.: u. so centum et viginti anni ab interitu Ciceronis in hunc diem colliguntur, Tac.: als auch ein räuml. Maß ausrechnen, berechnen, mensuram orbis terrae, Vitr.: intervalla siderum et mensuras solis ac terrae, Quint. – γ) folgernd den Schluß ziehen, folgern, schließen, abnehmen, sich ein Urteil bilden, absol., c. mendose, Pers.: sic collige mecum, Hor.: ita cognitione et ratione, ut etc., Cic. – m. Acc., nonne ista colligunt, Cic.: inde paucitatem hostium, Liv.: ex alio aliud, Quint.: ex vultu mores hominum, Petr.: consilia ex alienis vocibus, Apul.: quod ex oratione eius colligi potest, Suet.: quā colligitur aliquid per aliud, Quint.: quod res omnis signis colligeretur, Quint. – m. folg. Acc. u. Infin., bene etiam colligit haec pueris et mulierculis esse grata, Cic.: os laesum esse ex dolore colligimus, Cels.: ex quo colligi potest et Corvinum ab illis audiri potuisse, Tac.: quod iam nullum esse spatio annorum colligi potest, Vell.: poet. m. Nom. u. Infin., colligor ex ipso dominae placuisse sepulchro, Ov. am. 2, 6, 61. – m. folg. indir. Fragesatz, ex co colligere poteris, quantā occupatione distinear, Cic.: quaedam notae sunt, ex quibus quid eventurum sit colligere possimus, Cels.: experimento facile colligitur, utrum... an non etc., Cels. – m. folg. quod (daß), quam sit assidua fortunae comes invidia,
    ————
    etiam hoc colligi potest, quod fuere, qui etc., Vell. 1, 9, 6. – Im Vulgärlat. der Eccl. Perf. collexi, s. Rönsch Itala p. 286.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > colligo

  • 10 Ephyraeus

    (Ephyrēius, Ephyrēus), a, um [ Ephyra 1. \]
    эфирский, т. е. коринфский (Creusa O; isthmos Ap) или сиракузский ( так как Сиракузы возникли как колония Коринфа) ( moenia Sil)

    Латинско-русский словарь > Ephyraeus

  • 11 Zancleius

    Zanclēius, a, um [ Zancle ]

    Латинско-русский словарь > Zancleius

  • 12 subigo

    sŭbĭgo, ēgi, actum, 3 (sūbĭgĭt, scanned with u long, Cic. poët. Div. 1, 47, 106), v. a. [sub-ago], to bring under, get under; bring or get up, or up to any place.
    I.
    Lit. (mostly poet.):

    sues antequam aestus incipiat, subigunt in umbrosum locum,

    Varr. R. R. 2, 4, 6:

    qui adverso flumine lembum Remigiis subigit,

    i. e. rows up stream, Verg. G. 1, 202:

    naves ad castellum,

    Liv. 26, 7:

    classem ad moenia,

    Sil. 15, 218:

    saxum contra ardua montis,

    id. 13, 610:

    frondosum apicem ad sidera,

    id. 17, 641 et saep.:

    celsos sonipedes ocius subigit jugo,

    brings under the yoke, Sen. Hippol. 1002.—In mal. part.:

    ancillam,

    i. e. to lie with, Aus. Epigr. 142; cf. Suet. Caes. 49.—
    B.
    In gen., to turn up from beneath, to break up, dig up, plough, cultivate; to work, knead; to rub down, sharpen, whet; to tame, break (class.;

    syn. domo): terram ferro,

    Cic. Leg. 2, 18, 45 fin.:

    locum subigere oportet bene: ubi erit subactus, areas facito,

    to turn over and over, turn up, Cato, R. R. 161, 1: segetes aratris, Cic. Fragm. ap. Non. 401, 9:

    agrum bipalio,

    Col. 3, 5, 3:

    glebas,

    Cic. Agr. 2, 31, 84:

    vomere terram,

    Ov. M. 11, 31:

    arva,

    Verg. G. 1, 125.— Poet.:

    ratem conto,

    to work, move, Verg. A. 6, 302:

    pontum remis,

    i. e. to plough, furrow, Val. Fl. 1, 471:

    farinam in mortarium indito, aquae paulatim addito subigitoque pulchre: ubi bene subegeris, defingito,

    knead it thoroughly, Cato, R. R. 74; so,

    corium pilis,

    id. ib. 18, 7: harenam argillae usque ad lentorem, id. ap. Plin. 17, 14, 24, § 111:

    panem,

    Plin. 18, 11, 27, § 105:

    aliquid oleo,

    id. 32, 10, 44, § 126:

    digitis opus,

    Ov. M. 6, 20:

    subigunt in cote secures,

    i. e. sharpen, Verg. A. 7, 627:

    pressa manu (pecudum) terga,

    to rub down, Col. 6, 30, 1:

    (beluam) facilem ad subigendum frenat,

    easy to be tamed, Cic. Rep. 2, 40, 67; cf.

    vitulos,

    Col. 6, 2, 1:

    ubera,

    Vulg. Ezech. 23, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    To put down, overcome, conquer, subjugate, subject, subdue, etc. (freq. in prose and poetry):

    plerique omnes subiguntur sub suum judicium,

    Naev. Bell. Pan. Fr. Inc. 7 (p. 18 Vahl.):

    Persas, Paphlagonas... subegit solus,

    Plaut. Curc. 3, 78: tertiam partem orbis terrarum, Cic. [p. 1777] Rosc. Am. 36, 103:

    quos armis subegimus,

    id. Balb. 10, 25:

    Gallia devicta et subacta,

    Hirt. B. G. 8, 46:

    urbes atque nationes,

    Sall. C. 2, 2:

    totam inter Alpes fretumque Italiam armis,

    Flor. 1, 26, 9:

    Africam,

    Val. Max. 6, 9, 14; Just. 30, 3, 9:

    poëtae consuetudine subigere aures populi debent,

    Varr. L. L. 9, 11, 130:

    nos in deditionem,

    Curt. 7, 7, 38:

    vitulos,

    to break in, Col. 6, 2:

    bos subactus,

    id. 6, 3.— Plur. subst.:

    victi ac subacti,

    Cic. Font. 16, 36.— Absol.: mors amici subigit, Att. ap. Non. 2, 22.—In mal. part. (cf. signif. I.): Gallias Caesar subegit, Nicomedes Caesarem, Poët. ap. Suet. Caes. 49.—
    2.
    To bring, incite, impel; to force, compel, constrain to any thing; constr. with ut, ad, or in aliquid; rarely with inf.:

    subegi, fenore argentum ab danistā ut sumeret,

    Plaut. Most. 3, 3, 14:

    tu me numquam subiges, redditum ut reddam tibi,

    id. Curc. 4, 3, 8:

    subigor, ut, etc.,

    id. Trin. 4, 2, 6; cf.:

    nec subigi queantur, ut, etc.,

    id. Pers. 2, 2, 12:

    ut ederet socios, subigi non potuit,

    Tac. A. 2, 40:

    egestate stipendii ad deditionem subigi,

    id. H. 3, 8:

    ad deditionem Volscos,

    Liv. 6, 2:

    hostes ad deditionem,

    id. 9, 41; 9, 1:

    urbes metu subactae in dicionem,

    id. 28, 43:

    hostes fame in deditionem,

    Curt. 7, 7, 18:

    vis subegit verum fateri,

    Plaut. Truc. 4, 3, 9:

    Tarquiniensem metu subegerat frumentum exercitui praebere,

    Liv. 9, 41:

    subegit socios ignotae linquere terrae,

    Verg. A. 5, 794:

    ambitio multos mortalis falsos fieri subegit,

    Sall. C. 10, 5:

    injuria te subegit decernere, etc.,

    id. ib. 51, 18; cf. Tac. A. 1, 39:

    insidiis subactus,

    Verg. A. 12, 494.—
    B.
    (Acc. to I. B.) To cultivate, of the mind; to train, discipline (very rare):

    subacto mihi ingenio opus est, ut agro non semel arato sed novato et iterato, etc.,

    Cic. de Or. 2, 30, 131:

    subacti atque durati bellis,

    Liv. 42, 52.

    Lewis & Short latin dictionary > subigo

  • 13 thusculum

    1.
    tuscŭlum ( thusc-), i, n. dim. [tus], a little frankincense, Plaut. Aul. 2, 8, 15.
    2.
    Tuscŭlum, i, n., a very ancient town of Latium, on a hill near the modern Frascati, Liv. 2, 15 sq.; 6, 33 sq.; Cic. Font. 18, 41; id. Div. 1, 43, 98; 2, 45, 94; Hor. Epod. 1, 29 al.—Hence,
    A.
    Tuscŭlā-nus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan:

    ager,

    Varr. L. L. 7, § 318 Müll.:

    colles,

    Liv. 3, 7, 3:

    aqua,

    Cic. Balb. 20, 45:

    populus,

    Liv. 8, 37:

    sacra,

    Varr. L. L. 6, § 16 Müll. et saep.— Substt.
    a.
    Tuscŭ-lānum, i, n., the name of several estates at Tusculum; so Cicero's estate there, Cic. Att. 2, 1, 11; 7, 5, 3; id. Fam. 7, 23, 3.—Hence, Tusculanae Disputationes, the title of a work written there by Cicero. An estate of Cœsar, Cic. de Or. 2, 3, 13.—Of L. Crassus, Cic. de Or. 1, 7, 24; 1, 21, 98.—Of M. Crassus, Cic. Att. 4, 16, 3.—Of Lucullus, Cic. Ac. 2, 48, 148; id. Fin. 3, 2, 7 al.—Hence, Tuscŭlānen-sis, e, adj., of or pertaining to Tusculum:

    dies,

    passed at the Tusculan estate, Cic. Fam. 9, 6, 4.—
    b.
    Tuscŭlāni, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, Tusculans, Plin. 3, 5, 9, § 64; Varr. L. L. 6, 3, 55; Cic. Off. 1, 11, 35; id. Balb. 13, 31.—
    B.
    Tuscŭlus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan ( poet. for Tusculanus):

    tellus,

    Tib. 1, 7, 57; Mart. 9, 61, 2:

    colles,

    id. 4, 64, 13:

    moenia,

    Sil. 7, 692:

    umbra,

    Stat. S. 4, 4, 16.— Plur. subst.: Tuscŭli, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, the Tusculans, Mart. 7, 31, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > thusculum

  • 14 Tusculani

    1.
    tuscŭlum ( thusc-), i, n. dim. [tus], a little frankincense, Plaut. Aul. 2, 8, 15.
    2.
    Tuscŭlum, i, n., a very ancient town of Latium, on a hill near the modern Frascati, Liv. 2, 15 sq.; 6, 33 sq.; Cic. Font. 18, 41; id. Div. 1, 43, 98; 2, 45, 94; Hor. Epod. 1, 29 al.—Hence,
    A.
    Tuscŭlā-nus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan:

    ager,

    Varr. L. L. 7, § 318 Müll.:

    colles,

    Liv. 3, 7, 3:

    aqua,

    Cic. Balb. 20, 45:

    populus,

    Liv. 8, 37:

    sacra,

    Varr. L. L. 6, § 16 Müll. et saep.— Substt.
    a.
    Tuscŭ-lānum, i, n., the name of several estates at Tusculum; so Cicero's estate there, Cic. Att. 2, 1, 11; 7, 5, 3; id. Fam. 7, 23, 3.—Hence, Tusculanae Disputationes, the title of a work written there by Cicero. An estate of Cœsar, Cic. de Or. 2, 3, 13.—Of L. Crassus, Cic. de Or. 1, 7, 24; 1, 21, 98.—Of M. Crassus, Cic. Att. 4, 16, 3.—Of Lucullus, Cic. Ac. 2, 48, 148; id. Fin. 3, 2, 7 al.—Hence, Tuscŭlānen-sis, e, adj., of or pertaining to Tusculum:

    dies,

    passed at the Tusculan estate, Cic. Fam. 9, 6, 4.—
    b.
    Tuscŭlāni, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, Tusculans, Plin. 3, 5, 9, § 64; Varr. L. L. 6, 3, 55; Cic. Off. 1, 11, 35; id. Balb. 13, 31.—
    B.
    Tuscŭlus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan ( poet. for Tusculanus):

    tellus,

    Tib. 1, 7, 57; Mart. 9, 61, 2:

    colles,

    id. 4, 64, 13:

    moenia,

    Sil. 7, 692:

    umbra,

    Stat. S. 4, 4, 16.— Plur. subst.: Tuscŭli, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, the Tusculans, Mart. 7, 31, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > Tusculani

  • 15 Tusculi

    1.
    tuscŭlum ( thusc-), i, n. dim. [tus], a little frankincense, Plaut. Aul. 2, 8, 15.
    2.
    Tuscŭlum, i, n., a very ancient town of Latium, on a hill near the modern Frascati, Liv. 2, 15 sq.; 6, 33 sq.; Cic. Font. 18, 41; id. Div. 1, 43, 98; 2, 45, 94; Hor. Epod. 1, 29 al.—Hence,
    A.
    Tuscŭlā-nus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan:

    ager,

    Varr. L. L. 7, § 318 Müll.:

    colles,

    Liv. 3, 7, 3:

    aqua,

    Cic. Balb. 20, 45:

    populus,

    Liv. 8, 37:

    sacra,

    Varr. L. L. 6, § 16 Müll. et saep.— Substt.
    a.
    Tuscŭ-lānum, i, n., the name of several estates at Tusculum; so Cicero's estate there, Cic. Att. 2, 1, 11; 7, 5, 3; id. Fam. 7, 23, 3.—Hence, Tusculanae Disputationes, the title of a work written there by Cicero. An estate of Cœsar, Cic. de Or. 2, 3, 13.—Of L. Crassus, Cic. de Or. 1, 7, 24; 1, 21, 98.—Of M. Crassus, Cic. Att. 4, 16, 3.—Of Lucullus, Cic. Ac. 2, 48, 148; id. Fin. 3, 2, 7 al.—Hence, Tuscŭlānen-sis, e, adj., of or pertaining to Tusculum:

    dies,

    passed at the Tusculan estate, Cic. Fam. 9, 6, 4.—
    b.
    Tuscŭlāni, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, Tusculans, Plin. 3, 5, 9, § 64; Varr. L. L. 6, 3, 55; Cic. Off. 1, 11, 35; id. Balb. 13, 31.—
    B.
    Tuscŭlus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan ( poet. for Tusculanus):

    tellus,

    Tib. 1, 7, 57; Mart. 9, 61, 2:

    colles,

    id. 4, 64, 13:

    moenia,

    Sil. 7, 692:

    umbra,

    Stat. S. 4, 4, 16.— Plur. subst.: Tuscŭli, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, the Tusculans, Mart. 7, 31, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > Tusculi

  • 16 Tusculum

    1.
    tuscŭlum ( thusc-), i, n. dim. [tus], a little frankincense, Plaut. Aul. 2, 8, 15.
    2.
    Tuscŭlum, i, n., a very ancient town of Latium, on a hill near the modern Frascati, Liv. 2, 15 sq.; 6, 33 sq.; Cic. Font. 18, 41; id. Div. 1, 43, 98; 2, 45, 94; Hor. Epod. 1, 29 al.—Hence,
    A.
    Tuscŭlā-nus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan:

    ager,

    Varr. L. L. 7, § 318 Müll.:

    colles,

    Liv. 3, 7, 3:

    aqua,

    Cic. Balb. 20, 45:

    populus,

    Liv. 8, 37:

    sacra,

    Varr. L. L. 6, § 16 Müll. et saep.— Substt.
    a.
    Tuscŭ-lānum, i, n., the name of several estates at Tusculum; so Cicero's estate there, Cic. Att. 2, 1, 11; 7, 5, 3; id. Fam. 7, 23, 3.—Hence, Tusculanae Disputationes, the title of a work written there by Cicero. An estate of Cœsar, Cic. de Or. 2, 3, 13.—Of L. Crassus, Cic. de Or. 1, 7, 24; 1, 21, 98.—Of M. Crassus, Cic. Att. 4, 16, 3.—Of Lucullus, Cic. Ac. 2, 48, 148; id. Fin. 3, 2, 7 al.—Hence, Tuscŭlānen-sis, e, adj., of or pertaining to Tusculum:

    dies,

    passed at the Tusculan estate, Cic. Fam. 9, 6, 4.—
    b.
    Tuscŭlāni, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, Tusculans, Plin. 3, 5, 9, § 64; Varr. L. L. 6, 3, 55; Cic. Off. 1, 11, 35; id. Balb. 13, 31.—
    B.
    Tuscŭlus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan ( poet. for Tusculanus):

    tellus,

    Tib. 1, 7, 57; Mart. 9, 61, 2:

    colles,

    id. 4, 64, 13:

    moenia,

    Sil. 7, 692:

    umbra,

    Stat. S. 4, 4, 16.— Plur. subst.: Tuscŭli, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, the Tusculans, Mart. 7, 31, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > Tusculum

  • 17 tusculum

    1.
    tuscŭlum ( thusc-), i, n. dim. [tus], a little frankincense, Plaut. Aul. 2, 8, 15.
    2.
    Tuscŭlum, i, n., a very ancient town of Latium, on a hill near the modern Frascati, Liv. 2, 15 sq.; 6, 33 sq.; Cic. Font. 18, 41; id. Div. 1, 43, 98; 2, 45, 94; Hor. Epod. 1, 29 al.—Hence,
    A.
    Tuscŭlā-nus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan:

    ager,

    Varr. L. L. 7, § 318 Müll.:

    colles,

    Liv. 3, 7, 3:

    aqua,

    Cic. Balb. 20, 45:

    populus,

    Liv. 8, 37:

    sacra,

    Varr. L. L. 6, § 16 Müll. et saep.— Substt.
    a.
    Tuscŭ-lānum, i, n., the name of several estates at Tusculum; so Cicero's estate there, Cic. Att. 2, 1, 11; 7, 5, 3; id. Fam. 7, 23, 3.—Hence, Tusculanae Disputationes, the title of a work written there by Cicero. An estate of Cœsar, Cic. de Or. 2, 3, 13.—Of L. Crassus, Cic. de Or. 1, 7, 24; 1, 21, 98.—Of M. Crassus, Cic. Att. 4, 16, 3.—Of Lucullus, Cic. Ac. 2, 48, 148; id. Fin. 3, 2, 7 al.—Hence, Tuscŭlānen-sis, e, adj., of or pertaining to Tusculum:

    dies,

    passed at the Tusculan estate, Cic. Fam. 9, 6, 4.—
    b.
    Tuscŭlāni, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, Tusculans, Plin. 3, 5, 9, § 64; Varr. L. L. 6, 3, 55; Cic. Off. 1, 11, 35; id. Balb. 13, 31.—
    B.
    Tuscŭlus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan ( poet. for Tusculanus):

    tellus,

    Tib. 1, 7, 57; Mart. 9, 61, 2:

    colles,

    id. 4, 64, 13:

    moenia,

    Sil. 7, 692:

    umbra,

    Stat. S. 4, 4, 16.— Plur. subst.: Tuscŭli, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, the Tusculans, Mart. 7, 31, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > tusculum

  • 18 Tusculus

    1.
    tuscŭlum ( thusc-), i, n. dim. [tus], a little frankincense, Plaut. Aul. 2, 8, 15.
    2.
    Tuscŭlum, i, n., a very ancient town of Latium, on a hill near the modern Frascati, Liv. 2, 15 sq.; 6, 33 sq.; Cic. Font. 18, 41; id. Div. 1, 43, 98; 2, 45, 94; Hor. Epod. 1, 29 al.—Hence,
    A.
    Tuscŭlā-nus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan:

    ager,

    Varr. L. L. 7, § 318 Müll.:

    colles,

    Liv. 3, 7, 3:

    aqua,

    Cic. Balb. 20, 45:

    populus,

    Liv. 8, 37:

    sacra,

    Varr. L. L. 6, § 16 Müll. et saep.— Substt.
    a.
    Tuscŭ-lānum, i, n., the name of several estates at Tusculum; so Cicero's estate there, Cic. Att. 2, 1, 11; 7, 5, 3; id. Fam. 7, 23, 3.—Hence, Tusculanae Disputationes, the title of a work written there by Cicero. An estate of Cœsar, Cic. de Or. 2, 3, 13.—Of L. Crassus, Cic. de Or. 1, 7, 24; 1, 21, 98.—Of M. Crassus, Cic. Att. 4, 16, 3.—Of Lucullus, Cic. Ac. 2, 48, 148; id. Fin. 3, 2, 7 al.—Hence, Tuscŭlānen-sis, e, adj., of or pertaining to Tusculum:

    dies,

    passed at the Tusculan estate, Cic. Fam. 9, 6, 4.—
    b.
    Tuscŭlāni, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, Tusculans, Plin. 3, 5, 9, § 64; Varr. L. L. 6, 3, 55; Cic. Off. 1, 11, 35; id. Balb. 13, 31.—
    B.
    Tuscŭlus, a, um, adj., of or belonging to Tusculum, Tusculan ( poet. for Tusculanus):

    tellus,

    Tib. 1, 7, 57; Mart. 9, 61, 2:

    colles,

    id. 4, 64, 13:

    moenia,

    Sil. 7, 692:

    umbra,

    Stat. S. 4, 4, 16.— Plur. subst.: Tuscŭli, ōrum, m., the inhabitants of Tusculum, the Tusculans, Mart. 7, 31, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > Tusculus

  • 19 sedeo

    sedeo, sēdī, sessum, ēre (altind. sad-, sich setzen, sādas, Sitz, gotisch sitan, ahd. sizzen, griech. εδος), sitzen, I) sitzen übh.: A) eig.: 1) im allg., m. in u. Abl., a) v. Menschen: in subselliis, Plaut.: in sella, in solio, in equo, Cic.: in conclavi, Ter.: in cubiculo (suo), Liv. u. Plin. ep.: in vestibulo aedium, Liv.: in hemicyclio domi, Cic. – m. bl. Abl., carpento, sede regiā, Liv.: sellā curuli, Liv.: equo, Liv. epit. u. Curt.: vehiculo, Cels.: theatro curvo, Ov. – mit anderen Praepp., ante fores, Tibull.: apud alqm, Cic.: inter ancillas, Plaut.: per iuga, Verg.: post me gradu uno, Hor.: sub arbore, Ov.: supra torum, Fronto: m. Acc., equum, asinos, Gregor. Tur.: mit Ortsadvv., hic, Plaut.: istic, Plaut.: illic, Ter. – absol., cum tot summi oratores sedeant, Cic.: supplex ille sedet, Prop.: lumbi sedendo mi (= mihi), oculi spectando dolent, Plaut. – impers., sedetur, ambulatur, Varro LL.: cum sedeatur, ambuletur, Gell. – b) v. Tieren: polypus in ovis sedet, Plin.: cornix sedet in humo, Ov. – u. Passiv sederi = geritten werden, sederi equos, Spart.: cum (Bucephalus) ab equario suo mollius sederetur, Solin.: animalia sedentur, Veget. – 2) insbes., a) von Behörden, bes. v. Richtern = Sitzung halten, zu Rate-, zu Gericht sitzen (s. Matthiä Cic. Sest. 33 [welche Stelle Halm richtiger zu no. II, A, 1 zieht]. Manut. Cic. Rab. Post. 9. Korte Sall. Cat. 37, 7. Drak. 3, 46, 9. Passerat. Prop. 2, 17, 27. die Auslgg. zu Phaedr. 1, 10, 6. Bünem. Lact. de mort. pers. 14, 4), Scaevolā (tribuno) in rostris sedente, Cic. – eius igitur mortis sedetis ultores, Cic.: pro tribunali, Cic.: iudices in C. Fabricium, Liv.: Minos sedet arbiter Orci, Prop.: sedebant centum et octoginta iudices, Plin. ep.: iudex sedens adhuc atque audiens, Quint.: sedebat ipse atque innocentes igne torrebat, Lact. – v. den Gehilfen des Prätors, in tribunali, Cic. – v. Zeugen, Quint.: v. Anwalt, Quint. – b) v. Buhldirnen, prostat et in quaestu pro meretrice sedet, treibt das Hurengewerbe, Ov. ex Pont. 2, 3, 20. – c) (= desideo) zu Stuhle sitzen, Marc. Emp. 29; vgl. sordido in loco sedere, auf dem Abtritt sitzen, Val. Max. 9, 13, 2.

    B) übtr., v. lebl. Subjj., sich senken, sich setzen, 1) eig.: a) übh.: (libra) nec hāc plus parte sedet nec surgit ab illa, Tibull.: tam gravia, ut depressa sederent, nec levia, ut possent per summas labier oras, Lucr.: sederunt medio terra fretumque solo, Ov.: rupti aliqui montes tumulique sedere, Sall. fr.: sedisse montes, Tac.: sedet nebula densior campo quam montibus, liegt auf der Ebene dichter als auf den B., Liv. – v. Speisen, die den Magen nicht beschweren, wie unser »sich gesetzt haben« (Ggstz. innatare), esca, quae tibi sederit, gut bekommen ist, Hor. sat. 2, 2, 73. – b) von der niedrigen, flachen Lage von Örtlichkeiten = sich herabsenken, in flacher Ebene liegen, sich in der Ebene hinziehen u. dgl. (wie ἧσθαι, s. Heinsius Sil. 6, 674), proxima pars urbis celsam consurgit in arcem, mediisque sedent convallibus arva, Lucan.: campo Nola sedet, Sil. – u. c) v. Pflanzen, lactuca sedens, niedriger-, ins Breite wachsender Salat, Mart. 10, 48, 9 (sonst lactuca sessilis gen., wie Mart. 3, 47, 8. Plin. 19, 125). – 2) bildl. von Leidenschaften usw. = sich legen, sedit rabies feritasque famesque, Stat.: sedere minae, Sil.

    II) mit dem Nbbgr. der Dauer: A) eig.: 1) = an einem Orte harren, verharren, verweilen, u. mit dem Nbbgr. der Untätigkeit = ruhig-, müßig-, untätig dasitzen (s. Schmid Hor. ep. 1, 17, 37. Bremi Nep. Dat. 7, 1. Halm Cic. Sest. 33), in oppido, Varro: in villa totos dies, Cic.: Corcyrae, Cic.: desidem domi, Liv.: ad aquas, Cic.: sedit qui timuit, blieb ruhig zu Hause sitzen, Hor.: consulibus sedentibus, Cic.: sedetis et oscitamini, Cornif. rhet.: tu sedes et quiescis? Cic. – Sprichw., compressis, quod aiunt, manibus sedere, ruhig die Hände in den Schoß legen, Liv. 7, 13, 7. – 2) insbes.: a) v. denen, die beim Altare einer Gottheit als Betende od. Flehende auf den Ausspruch od. die Hilfe einer Gottheit harren (wie ιζειν, ἱζάνειν; vgl. Broukh. Tibull. 1, 3, 30), meliora deos sedet omina poscens, Verg.: ad tumulum fugiam supplexque sedebo, Tibull. – b) v. Frauen, die im Hause still-, zurückgezogen leben (s. Bremi Nep. praef. 7. Broukh. Prop. 2, 14, 15), domi, Ter.: in interiore parte aedium, Nep. – c) v. Jünglingen, die vor den Türen der Geliebten harren, Tibull. 4, 4, 20 (s. dazu Bach). – d) als milit. t. t. = zu Felde liegen, gelagert sein, ruhig od. untätig harren (vgl. Taubm. Plaut. Amph. 2, 1, 52. Drak. Sil. 12, 64), ad Trebiam, Liv.: Arretii ante moenia, Liv.: apud moenia Contrebiae, Val. Max.: apud hostes, Plaut.: montana circum castella in armis, Verg.: contra alqm, Cato fr.: absol., sedendo oppugnare urbem, Liv.: sedendo et cunctando bellum gerere, Liv. – Sprichw., vetus proverbium... est: Romanus sedendo vincit, Varro r. r. 1, 2, 2.

    B) übtr., v. lebl., Subjj.: 1) eig.: a) = festsitzen, feststecken, hangen bleiben, in liquido sederunt ossa cerebro, Ov. – b) von tief eindringenden Waffen, wie unser sitzen, clava sedet in ore viri, Ov.: librataque cum sederet (glans), Liv.: u. v. Hiebe, Schlage usw., plagam sedere cedendo arcebat, Ov. – übtr., vox auribus sedens, eindringend, Quint. – c) v. Kleidern, die sich dem Leibe fest-, knapp anschließen, wie unser sitzen (Ggstz. dissidere, s. Obbar. Hor. ep. 1, 1, 96), toga sedet umero, Quint.: toga umeris non sedet, Sen. rhet.: pars togae melius sedet, Quint. – d) von Schiffen, die auf Untiefen od. Felsen auflaufen (s. Drak. Liv. 2, 5, 3), super aggerationem, Vitr.: sicco litore, Lucan.: pars sedet una ratis, pars altera pendet in undis, Lucan. – 2) bildl.: a) sitzen, fest bleiben, unauslöschlich verbleiben (vgl. Schwarz Plin. pan. 55 extr.), quam bene umeris tuis sederet imperium, Plin. pan.: pallor in ore sedet, Ov.: cuius amabilis vultus in omnium civium ore, oculis, animo sedet, Plin. pan.: sedet alqd in animo, Sen., od. altius in animo, Plin. ep.: vetus in capto pectore sedit amor, Ov.: sedet Cressa relicta in ingenio tuo, Ov.: sedere coepit sententia, Plin. – b) v. Entschlüssen usw. = sitzen, fest sein, fest beschlossen sein, mihi animo fixum immotumque sedet, Verg.: idque pio sedet Aeneae, Verg.: sedet consilium fugae, Flor.: sedet m. folg. Infin., Stat. Theb. 1, 324 u. 3, 459. Val. Flacc. 2, 383. – / Imperat. sedito, Lex Iul. municip. c. 10; vgl. Rhein. Mus. 8, 480.

    lateinisch-deutsches > sedeo

  • 20 sedeo

    sedeo, sēdī, sessum, ēre (altind. sad-, sich setzen, sādas, Sitz, gotisch sitan, ahd. sizzen, griech. εδος), sitzen, I) sitzen übh.: A) eig.: 1) im allg., m. in u. Abl., a) v. Menschen: in subselliis, Plaut.: in sella, in solio, in equo, Cic.: in conclavi, Ter.: in cubiculo (suo), Liv. u. Plin. ep.: in vestibulo aedium, Liv.: in hemicyclio domi, Cic. – m. bl. Abl., carpento, sede regiā, Liv.: sellā curuli, Liv.: equo, Liv. epit. u. Curt.: vehiculo, Cels.: theatro curvo, Ov. – mit anderen Praepp., ante fores, Tibull.: apud alqm, Cic.: inter ancillas, Plaut.: per iuga, Verg.: post me gradu uno, Hor.: sub arbore, Ov.: supra torum, Fronto: m. Acc., equum, asinos, Gregor. Tur.: mit Ortsadvv., hic, Plaut.: istic, Plaut.: illic, Ter. – absol., cum tot summi oratores sedeant, Cic.: supplex ille sedet, Prop.: lumbi sedendo mi (= mihi), oculi spectando dolent, Plaut. – impers., sedetur, ambulatur, Varro LL.: cum sedeatur, ambuletur, Gell. – b) v. Tieren: polypus in ovis sedet, Plin.: cornix sedet in humo, Ov. – u. Passiv sederi = geritten werden, sederi equos, Spart.: cum (Bucephalus) ab equario suo mollius sederetur, Solin.: animalia sedentur, Veget. – 2) insbes., a) von Behörden, bes. v. Richtern = Sitzung halten, zu Rate-, zu Gericht sitzen (s. Matthiä Cic. Sest. 33 [welche Stelle Halm richtiger zu no. II, A, 1 zieht]. Manut. Cic. Rab. Post. 9. Korte Sall. Cat. 37, 7. Drak. 3, 46, 9. Passe-
    ————
    rat. Prop. 2, 17, 27. die Auslgg. zu Phaedr. 1, 10, 6. Bünem. Lact. de mort. pers. 14, 4), Scaevolā (tribuno) in rostris sedente, Cic. – eius igitur mortis sedetis ultores, Cic.: pro tribunali, Cic.: iudices in C. Fabricium, Liv.: Minos sedet arbiter Orci, Prop.: sedebant centum et octoginta iudices, Plin. ep.: iudex sedens adhuc atque audiens, Quint.: sedebat ipse atque innocentes igne torrebat, Lact. – v. den Gehilfen des Prätors, in tribunali, Cic. – v. Zeugen, Quint.: v. Anwalt, Quint. – b) v. Buhldirnen, prostat et in quaestu pro meretrice sedet, treibt das Hurengewerbe, Ov. ex Pont. 2, 3, 20. – c) (= desideo) zu Stuhle sitzen, Marc. Emp. 29; vgl. sordido in loco sedere, auf dem Abtritt sitzen, Val. Max. 9, 13, 2.
    B) übtr., v. lebl. Subjj., sich senken, sich setzen, 1) eig.: a) übh.: (libra) nec hāc plus parte sedet nec surgit ab illa, Tibull.: tam gravia, ut depressa sederent, nec levia, ut possent per summas labier oras, Lucr.: sederunt medio terra fretumque solo, Ov.: rupti aliqui montes tumulique sedere, Sall. fr.: sedisse montes, Tac.: sedet nebula densior campo quam montibus, liegt auf der Ebene dichter als auf den B., Liv. – v. Speisen, die den Magen nicht beschweren, wie unser »sich gesetzt haben« (Ggstz. innatare), esca, quae tibi sederit, gut bekommen ist, Hor. sat. 2, 2, 73. – b) von der niedrigen, flachen Lage von Örtlichkeiten = sich herabsenken, in flacher Ebene liegen,
    ————
    sich in der Ebene hinziehen u. dgl. (wie ἧσθαι, s. Heinsius Sil. 6, 674), proxima pars urbis celsam consurgit in arcem, mediisque sedent convallibus arva, Lucan.: campo Nola sedet, Sil. – u. c) v. Pflanzen, lactuca sedens, niedriger-, ins Breite wachsender Salat, Mart. 10, 48, 9 (sonst lactuca sessilis gen., wie Mart. 3, 47, 8. Plin. 19, 125). – 2) bildl. von Leidenschaften usw. = sich legen, sedit rabies feritasque famesque, Stat.: sedere minae, Sil.
    II) mit dem Nbbgr. der Dauer: A) eig.: 1) = an einem Orte harren, verharren, verweilen, u. mit dem Nbbgr. der Untätigkeit = ruhig-, müßig-, untätig dasitzen (s. Schmid Hor. ep. 1, 17, 37. Bremi Nep. Dat. 7, 1. Halm Cic. Sest. 33), in oppido, Varro: in villa totos dies, Cic.: Corcyrae, Cic.: desidem domi, Liv.: ad aquas, Cic.: sedit qui timuit, blieb ruhig zu Hause sitzen, Hor.: consulibus sedentibus, Cic.: sedetis et oscitamini, Cornif. rhet.: tu sedes et quiescis? Cic. – Sprichw., compressis, quod aiunt, manibus sedere, ruhig die Hände in den Schoß legen, Liv. 7, 13, 7. – 2) insbes.: a) v. denen, die beim Altare einer Gottheit als Betende od. Flehende auf den Ausspruch od. die Hilfe einer Gottheit harren (wie ιζειν, ἱζάνειν; vgl. Broukh. Tibull. 1, 3, 30), meliora deos sedet omina poscens, Verg.: ad tumulum fugiam supplexque sedebo, Tibull. – b) v. Frauen, die im Hause still-, zurückgezogen leben (s. Bremi
    ————
    Nep. praef. 7. Broukh. Prop. 2, 14, 15), domi, Ter.: in interiore parte aedium, Nep. – c) v. Jünglingen, die vor den Türen der Geliebten harren, Tibull. 4, 4, 20 (s. dazu Bach). – d) als milit. t. t. = zu Felde liegen, gelagert sein, ruhig od. untätig harren (vgl. Taubm. Plaut. Amph. 2, 1, 52. Drak. Sil. 12, 64), ad Trebiam, Liv.: Arretii ante moenia, Liv.: apud moenia Contrebiae, Val. Max.: apud hostes, Plaut.: montana circum castella in armis, Verg.: contra alqm, Cato fr.: absol., sedendo oppugnare urbem, Liv.: sedendo et cunctando bellum gerere, Liv. – Sprichw., vetus proverbium... est: Romanus sedendo vincit, Varro r. r. 1, 2, 2.
    B) übtr., v. lebl., Subjj.: 1) eig.: a) = festsitzen, feststecken, hangen bleiben, in liquido sederunt ossa cerebro, Ov. – b) von tief eindringenden Waffen, wie unser sitzen, clava sedet in ore viri, Ov.: librataque cum sederet (glans), Liv.: u. v. Hiebe, Schlage usw., plagam sedere cedendo arcebat, Ov. – übtr., vox auribus sedens, eindringend, Quint. – c) v. Kleidern, die sich dem Leibe fest-, knapp anschließen, wie unser sitzen (Ggstz. dissidere, s. Obbar. Hor. ep. 1, 1, 96), toga sedet umero, Quint.: toga umeris non sedet, Sen. rhet.: pars togae melius sedet, Quint. – d) von Schiffen, die auf Untiefen od. Felsen auflaufen (s. Drak. Liv. 2, 5, 3), super aggerationem, Vitr.: sicco litore, Lucan.: pars sedet una ratis, pars altera pendet in
    ————
    undis, Lucan. – 2) bildl.: a) sitzen, fest bleiben, unauslöschlich verbleiben (vgl. Schwarz Plin. pan. 55 extr.), quam bene umeris tuis sederet imperium, Plin. pan.: pallor in ore sedet, Ov.: cuius amabilis vultus in omnium civium ore, oculis, animo sedet, Plin. pan.: sedet alqd in animo, Sen., od. altius in animo, Plin. ep.: vetus in capto pectore sedit amor, Ov.: sedet Cressa relicta in ingenio tuo, Ov.: sedere coepit sententia, Plin. – b) v. Entschlüssen usw. = sitzen, fest sein, fest beschlossen sein, mihi animo fixum immotumque sedet, Verg.: idque pio sedet Aeneae, Verg.: sedet consilium fugae, Flor.: sedet m. folg. Infin., Stat. Theb. 1, 324 u. 3, 459. Val. Flacc. 2, 383. – Imperat. sedito, Lex Iul. municip. c. 10; vgl. Rhein. Mus. 8, 480.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sedeo

См. также в других словарях:

  • LAMUS — I. LAMUS Laestrygonum Rex, a quo nobilis Lamiarum familia nomen accepit apud Rom. Hoarat. Carm. l. 3. Ode 17. Ad Aelium Lamiam: Aeli vetusto nobilis ab Lamo, etc. Auctore ab illo ducis originem, Qui Formiarum moenia dicitur Princeps, et innantem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • DIDO — sive Eliza, Beli vel Metrae Tyriorum Regis filia, quae primis nuptiis Sichaeo Herculis sacerdoti iuncta fuit; quem cum Pygmalion, Elizae frater, thesauris eius inhians ante aram obtruncasset, illa in somniis monita, cum iis, quibus Pygmalionem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ERNESTUS — I. ERNESTUS Com. Mansfeldius, a Bohemis unâ cum Com. Turrensi Exercitui praefectus est, A. C. 1618. Pilsnam urbem, quod obsidionem quondam sub Hussitis fortiter tolerasset, plus aequo tumidam, expugnavit: electi dein Regis Friderici Palatini… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • JOHANNES — I. JOHANNES Bohemiae Rex fortis et astutus, fil. Henr. VII. Imp. ductâ Elizabetâ, filiâ Wenceslai Regis A. C. 1309. electus contra Henr. Carinthiae D. Bohemis, ob saevitiam, intolerabilem, et Pragae cum uxore coronatus est. Dein, patre absente,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MUTINA — Civitas Galliae Cisalpinae in Flaminia, inter Regium Lepidi, et Bononiam, fontibus abundans, ut et porticibus fornicibusque, sed vicis arcta, Str abo. Colonia Romanorum, in qua Antonius D. Brutum obsedit, quam tamen Hirtius et Pansa Consules,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PAN — quem pastorum, venatorumque Deum, et universae vitae rusticanae praesidem crediderung antiqui, cuius fil. fuerit, non satis constat. Homer. in Hymnis, Mercurii filium facit: Ε῾ρμείαο φίλον γόνον ἔννεπε Μοῦσα, Αἰτοπόδην, δικέρωτα, φιλόκροτον.… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»